एक वामपन्थी नेताले श्रमिक संघ र प्रगतिशील बौद्धिकहरूको लागि एक राजनीतिक मन्दिर निर्माण गरे।

सन् १९७९ मा, लुइज इनासियो लुला दा सिल्भा—त्यतिबेला ब्राजिलको एबीसी मेटलवर्कर्स युनियनका अध्यक्ष—मिनस गेराइसको दक्षिणी राज्यको शान्त गाउँ पोसोस दे काल्दास आए। त्यहाँ उनले आफ्नो राजनीतिक मन्दिरको पहिलो ईंट राखेः मजदुरहरूको पार्टी (पीटीए) । पीटी ब्राजिलको राजनीति इतिहासमा सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण राजनीतिक शक्तिहरूमध्ये एक बन्न गयो।

ब्राजिलको सुपीरियर इलेक्टोरल कोर्टले पीटी लाई राजनीतिक पार्टीको रूपमा कानूनी मान्यता सन् १९८२ को सेप्टेम्बर ११ मा प्रदान गर्‍यो, जब देशमा सैन्य तानाशाहीको अन्तिम चरण चलिरहेको थियो। परम्परागत कथनमा भनिएको छ – पीटी सन् १९८० को फेब्रुअरी १० मा साओ पाउलोको एक क्याथोलिक विद्यालयको सभाहलमा जन्मिएको थियो, जहाँ लुला—प्रसिद्ध बौद्धिकहरू, एक चर्चित अभिनेत्री, र पूर्व क्रान्तिकारी लडाकूसँगको तस्बिर खिचिएको थियो। तर वास्तविक रूपमा पार्टीको स्थापना सन् १९७९ को जुलाई ७ मा पोसोस दे काल्दासको होटल प्यालेसमा भएको थियो। त्यहाँ श्रमिक संघका सदस्यहरू मात्र उपस्थित थिए।

पीटी को स्थापना ट्रेड युनियनका प्रतिनिधिहरूद्वारा गरिएको थियो, जसले यो पार्टीमा श्रमिक संघको महत्त्वपूर्ण भूमिकालाई अझैसम्म कायम राख्न सहयोग पुर्‍याएको छ। अन्य श्रमिक पार्टीहरू जस्तै जो समयसँगै युनियन आन्दोलनबाट टाढा भएका छन्, पीटीका धेरै महत्त्वपूर्ण व्यक्तित्वहरू, जसमा लुला र सयौं निर्वाचित पदाधिकारीहरू छन्, पूर्व युनियन नेता हुन्।

सन् १९७० को दशकमा लुला राजनीतिबाट टाढा रहेका व्यक्ति थिए, तर श्रमिक वर्गका मानिसहरूको लगभग अनुपस्थितिले गर्दा उनलाई संसदको राजनीतिमा धकेल्यो। लगभग ५०० सिनेटर र सांसदहरूमा साओ पाउलोका दुई श्रमिक वर्गका व्यक्ति मात्र थिए। यो प्रतिनिधित्वको कमीले लुलालाई निराश बनायो, र यो विषय उनको सबै बहसहरूमा प्रकट भएको थियो ।

पीटी को विकासमा श्रमिकहरूको सहभागिता र अन्य वामपन्थी घटकहरूबीचको समन्वय महत्वपूर्ण थियो। पीटी को पहिलो सदस्यका रूपमा क्रान्तिकारी लडाकु अपोलोनियो दे कार्भाल्होलाई छनोट गरियो।
पीटी को पहिलो सदस्यका रूपमा क्रान्तिकारी लडाकु अपोलोनियो दे कार्भाल्होलाई छनोट गरियो। कार्भाल्हो प्रतीकात्मक व्यक्ति थिए—फ्रान्सेली प्रतिरोध र अन्तर्राष्ट्रिय ब्रिगेडका नायक, जसले स्पेनी गृहयुद्धमा फ्रान्सिस्को फ्रांकोविरुद्ध लडेका थिए। तर पीटी बौद्धिकहरूको लागि पनि आकर्षणको केन्द्र बन्यो, जस्तै एन्टोनियो क्यान्डिडो, फ्लोरेस्टन फर्नान्डेज, पाउलो फ्रेइरे, र मरिलेना डी सोउजा चौइ जस्ता बौद्धिकहरू पनि पार्टीमा सहभागी भए।

जब लुलाले अन्ततः पम्पास प्यालेस होटलमा बैठक समाप्त गरे, यो लामो र चुनौतीपूर्ण गर्भावस्थाको अन्त्य थियो। त्यसपछि उनी राजनीतिज्ञहरू, कलाकारहरू, र कार्यकर्ताहरूलाई छोडेर ३०० किलोमिटरको यात्रा गर्दै पोसोस डे काल्दास पुगे, जहाँ उनले मजदुरहरूको पार्टी (पीटी) को औपचारिक घोषणा गरे।

सन् १९८० को फेब्रुअरी १० मा, पीटी लाई साओ पाउलोको एक हाई स्कूलको सभाहलमा ब्राजिलका जनताहरूलाई औपचारिक रूपमा जम्मा गरेपछिको विकासक्रममा १९८५ मा तानाशाही समाप्त भयो।

लोकतान्त्रिक ब्राजिलमा, पीटी देशको सबैभन्दा पुरानो निरन्तर सञ्चालनमा रहेको राजनीतिक पार्टी बन्यो। यसले पाँच पटक राष्ट्रपतिको चुनाव जित्यो, जसमध्ये तीन पटक लुलाले जिते, जसले २०२३ मा राष्ट्रपतिमा पुनरागमन गरे। यसले हजारौंलाई राष्ट्रिय, राज्य र स्थानीय पदहरूमा निर्वाचित गर्यो। तर देशमा २९ राजनीतिक दल भएका कारण, पीटी कहिल्यै संसदमा बहुमत बनाउन सकेन। यस परिस्थितिमा, पार्टीले कहिलेकाहीँ अन्य राजनीतिक समूहहरूसँग असहज गठबन्धनहरू बनाउनुपरेको छ।

यद्यपि, लगभग ४५ वर्षको कठिनाइहरूको सामना गर्दै, पीटी अझै पनि तीन स्तम्भहरूमा आधारित छः श्रमिक संघहरू, प्रगतिशील बौद्धिकहरू, र क्याथोलिक चर्चमा मुक्तिको सिद्धान्तसँग सम्बन्धित सामाजिक आन्दोलनहरू। आज पनि, पीटीका धेरै निर्वाचित अधिकारीहरूको सक्रियता यी तीन क्षेत्रमा सुरु भएको थियो। यसले विश्वविद्यालय शिक्षाजस्ता एकपटक मात्र अभिजात वर्गद्वारा नियन्त्रण गरिएका समाजका क्षेत्रहरूलाई श्रमिक वर्गको बहुसंख्यकको लागि खुला गरिदिएको छ। उदाहरणका लागि, २००१ मा, जब पीटी पहिलो पटक सत्तामा आयो, विश्वविद्यालयमा श्रमिक वर्गका अफ्रो–ब्राजिलियन विद्यार्थीहरूको १० प्रतिशत थियो, तर आज यो ५२ प्रतिशत पुगेको छ।

यसले चुनौतीहरूको सामना गरे पनि, पीटी अझै पनि श्रमिक वर्गका संगठित क्षेत्रहरूद्वारा स्थापना गरिएको पश्चिमी गोलार्द्धको सबैभन्दा ठूलो पार्टी रहिरहेको छ। र गठबन्धन राजनीति ष्लजभचभलत भएकाले केही सम्झौता गर्नुपरे पनि, पीटी सम्भव भएसम्म यो जनसंख्याको प्राथमिकता पूरा गर्न निरन्तर काम गरिरहेको छ।
पीटी यद्यपि कठिनाइहरू र सम्झौताहरूको बाबजुद पनि, अझै श्रमिक वर्गको प्राथमिकतामा केन्द्रित रहन प्रयासरत छ। पार्टीले श्रमिक वर्गका मुद्दाहरूलाई सधैं प्राथमिकता दिने प्रयास गरेको छ, जहाँ र जब यो सम्भव हुन्छ। पार्टीको नीतिहरू र कार्यक्रमहरूले ब्राजिलको समाजलाई पुनःआकार दिन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्।

उदाहरणका लागि, पीटी को नेतृत्वमा शिक्षा, स्वास्थ्य, र सामाजिक सुरक्षाजस्ता क्षेत्रहरूमा सुधारहरू गरिएको छ, जसले श्रमिक वर्ग र गरीब जनसंख्यालाई ठूलो फाइदा पुर्‍याएको छ। पीटी को सरकारमा हुँदा श्रमिक वर्गको सहभागिता मात्र नभएर उनीहरूको जीवनस्तरमा पनि सुधार भएको छ। यसले श्रमिक वर्गका लागि विश्वविद्यालयहरूको पहुँच खुला गर्यो, जसले गर्दा हजारौं अफ्रो–ब्राजिलियन विद्यार्थीहरूलाई उच्च शिक्षा हासिल गर्न अवसर प्राप्त भयो।

यसका साथै, पीटीले प्रगतिशील बौद्धिकहरू र समाजका अन्य वामपन्थी घटकहरूको सहयोगलाई पनि उपयोग गरेको छ। सामाजिक आन्दोलनहरू, विशेषगरी मुक्तिको सिद्धान्तसँग सम्बन्धित क्याथोलिक चर्चका समूहहरू पीटी का नीतिहरू र अभियानहरूमा संलग्न छन्। पीटी का निर्वाचित अधिकारीहरूको ठूलो हिस्सा यिनै सामाजिक आन्दोलनहरूबाट आएकाहरु छन्।

पीटी को प्रभाव र योगदान ब्राजिलको राजनीतिक र सामाजिक इतिहासमा महत्वपूर्ण रहेको छ। पार्टीले पाँच राष्ट्रपतिको चुनाव जितेर देखाएको छ कि यसले श्रमिक वर्ग र गरीब जनसंख्याको लागि काम गर्ने प्रतिबद्धता राखेको छ। पीटीले २०२३ मा लुलाको पुनरागमनसँगै आफ्नो प्रभावलाई पुनः पुष्टि गर्‍यो, जसले यसलाई अझ बलियो बनाएर अघि बढ्न अवसर दियो।

तर पीटी ले कहिल्यै बहुमतको समर्थन प्राप्त नगरेको हुँदा यसले गठबन्धनहरूको माध्यमबाट काम गर्नुपरेको छ। ब्राजिलमा विभिन्न राजनीतिक शक्तिहरूसँग सम्झौता गर्नुपरेको छ, तर पीटी ले सधैं श्रमिक वर्गको हितलाई प्राथमिकता दिएको छ।

पीटी को स्थायित्व र यसको नेतृत्वको दृढताले ब्राजिलको समाजलाई पुनःआकार दिन, श्रमिक वर्गको सशक्तीकरण गर्न, र प्रगतिशील नीतिहरूलाई अघि बढाउन मद्दत गरेको छ।

यद्यपि पीटी  ब्राजिलको श्रमिक वर्ग र प्रगतिशील आन्दोलनको लागि बनेको पार्टी हो, यसले अन्य राजनीतिक शक्तिहरूसँग कठिन सम्झौताहरू गर्नुपरेको छ। गठबन्धन राजनीतिको समझदारीका बाबजुद पनि, पार्टीले जहाँ र जतिसक्दो श्रमिक वर्गको प्राथमिकता दिने प्रयास गरेको छ।

ब्राजिलको आधुनिक समाजमा पीटीको योगदानलाई नजरअन्दाज गर्न सकिन्न। दलको शासनमा शिक्षा, स्वास्थ्य, र सामाजिक सुरक्षामा सुधार गरी श्रमिक वर्गको जीवनस्तरमा सुधार गरिएको छ। उदाहरणका लागि, जब पीटी २००१ मा सत्तामा आयो, अफ्रो–ब्राजिलियन विश्वविद्यालयका विद्यार्थीहरूको १० प्रतिशत थियो। आज त्यो प्रतिशत ५२ मा पुगेको छ, जसले विश्वविद्यालय शिक्षा पहुँचमा आएको परिवर्तनलाई प्रतिबिम्बित गर्छ।

पीटी श्रमिक वर्गद्वारा स्थापित र संगठित गरिएको पश्चिमी गोलार्धको सबैभन्दा ठूलो पार्टी हो। यसले आफ्नो स्थापना कालदेखि नै प्रगतिशील बौद्धिकहरू, सामाजिक आन्दोलनहरू, र श्रमिक संघहरूको शक्ति उपयोग गर्दै आएको छ। यद्यपि गठबन्धन राजनीतिका कारण केही सम्झौता गर्नुपरेको छ, पार्टीले जब र जहाँ सम्भव हुन्छ श्रमिक वर्गको हितलाई प्राथमिकता दिएको छ।

पीटी को स्थायित्व र निरन्तरता ४५ वर्षको चुनौतीपूर्ण राजनीतिक यात्रा र परिवर्तनको परिणाम हो। यसले ब्राजिलको श्रमिक वर्ग र समाजमा महत्वपूर्ण परिवर्तनहरू ल्याएको छ, जुन आज पनि यसको तीन मुख्य आधार—श्रमिक संघहरू, प्रगतिशील बौद्धिकहरू, र मुक्तिको सिद्धान्तमा आधारित क्याथोलिक समाजका आन्दोलनहरू—मा अडिग छ।

फरेन पोलिसीबाट, अक्टोबर ११, २०२४
फर्नान्डो मोराइस एक पुरस्कार विजेता ब्राजिलियन पत्रकार हुन्। उनी ११ पुस्तकका लेखक हुन्, र हाल उनी साओ पाउलोमा बस्छन्, जहाँ उनी इन्टर प्रेस सर्भिसका अध्यक्षका रूपमा कार्यरत छन् ।