काठमाडौं ५ असार । आइटी आउटेजका कारण विश्वभरका एयरपोर्टहरूमा ढिलाइ भएको समस्या विस्तारै समाधान हुँदै गइरहेको बीवीसीले जनाएको छ ।
पश्चिमा संसारमा बिहीबार र शुक्रबार घन्टौँसम्म कम्प्युटर प्रणालीलाई ठुलो आईटी आउटेजले असर गरेपछि विश्वभरका व्यवसाय र सेवाहरू बिस्तारै समाधान भइरहेका छन्।
साइबर सुरक्षा फर्म क्राउडस्ट्राइकले माइक्रोसफ्ट विन्डोजलाई असर गर्ने त्रुटिपूर्ण सफ्टवेयर अपडेट गर्न थालेलगत्तै व्यवसाय, बैंक, अस्पताल र एयरलाइन्सहरू सबैभन्दा बढी प्रभावित भएका थिए।

विश्वभरका प्राविधिक अवरोधहरूले एयरलाइन्स, ब्याङ्क, व्यवसाय, विद्यालय देखि सरकारसम्म तथा केही स्वास्थ्य र आपतकालीन सेवाहरूमा समेत असर पारेको छ। यो ‘इतिहासको सबैभन्दा ठूलो आईटी आउटेज’ हुन सक्ने एक विज्ञले बताएको भन्दै सीएनएनले उल्लेख गरेको छ । ।
क्राउडस्ट्राइकका सीईओले अवरोधका लागि माफी मागेका छन् । उनले सबै प्रणालीहरू ब्याक–अप र चल्नु अघि ‘केही समयू लाग्न सक्ने बताएका छन् ।
हजारौँ उडानहरू रद्द भएपछि केही एयरलाइन्स सेवाहरू सामान्य अवस्थामा फर्कन थालेका छन्, अपरेटरहरूले सप्ताहन्तमा उडानहरु अझै पनि केही ढिलाइ र रद्द हुने बताएका छन् ।
धेरै व्यवसायहरूले अब ब्याकलगहरू र छुटेका अर्डरहरूसँग व्यवहार गरिरहेका छन् जुन समाधान गर्न थप एक दिन लाग्न सक्छ।
बेलायत, इजरायल र जर्मनीमा पनि स्वास्थ्य सेवाहरूले समस्याको सामना गर्नुपरेको थियो, अस्पतालका केही अपरेसनहरू रद्द भएका थिए ।
विश्वव्यापी अराजकताले विश्वको एकअर्कासँग जोडिएका प्रविधिहरूको असुरक्षा र एकल सफ्टवेयर ग्लिचले यति व्यापक प्रभाव पार्न सक्ने हदसम्म चिन्ताको विषय बनेको छ।
माइक्रोसफ्टका अनुसार साइबर सुरक्षा सफ्टवेयर क्राउडस्ट्राइक फाल्कन चलाउने विन्डोज प्रयोगकर्ताहरूलाई असर गर्न बिहीबारबाट सुरु भएको थियो । तर समस्याको पूर्ण जानकारी शुक्रवार बिहान मात्र महसुुस भएको हो।

तर शुक्रबार साँझसम्म, विश्वका धेरै भागहरूमा समस्याहरू कम हुँदै गएका छन् । धेरै एयरपोर्टहरूले चेक–इन र भुक्तानी प्रणालीहरूमा अझै समस्याहरू छन्, तर अधिकांश उडानहरू अहिले चलिरहेका छन्।
वेबसाइट डाउनडिटेक्टर, जसले प्राविधिक समस्याहरू भएका साइटहरू पत्ता लगाउँदछ, बेलायतमा कम साइटहरू देखाएको छ, अघिल्लो दिनको अन्त्यमा तिनीहरुले समस्याहरूको सामना गरिरहेका थिए।
क्राउडस्ट्राइकका सीईओ जर्ज कुर्ट्जले एक्समा ‘विन्डोज होस्टहरूका लागि एकल सामग्री अद्यावधिकमा’ त्रुटि फेला परेको बताए। ‘हामीले ग्राहकहरू, यात्रुहरू, हाम्रो कम्पनी लगायत यसबाट प्रभावित जो कोहीलाई पारेको प्रभावका लागि गहिरो माफी चाहन्छौ’ उनले एनबिसी नेटवर्कसँष्गको कुराकानीमा बताए ।
‘धेरै ग्राहकहरूले प्रणाली रिबुट गरिरहेका छन् र यो आउँदैछ र यो सञ्चालनमा आउनेछ।’ यो केही प्रणालीहरूका लागि केही समय हुन सक्छ जुन स्वचालित रूपमा रिकभर हुँदैन, तर यो हाम्रो मिशन हो… प्रत्येक ग्राहक पूर्ण रूपमा रिकभर भएको सुनिश्चित गर्नु। ‘

भारतमा, आउटेजको प्रभाव उड्डयन क्षेत्रमा सबैभन्दा बढी परेको थियो । सयौं उडानहरू ढिलाइ हुने र धेरै तस रद्द भएको इन्डियन एक्सप्रेसले जनाएको छ ,। भारतमा कम्तिमा दसवटा ब्याङ्क र एनबीएफसीहरूमा ूसाना अवरोधहरूू देखिएका थिए, । ती समस्यहरु केही समाधान भएको र कतिपयको समाधान भइरहेको बताइएको छ । भारतीय रिजर्भ ब्याङ्कले समग्रमा, भारतको वित्तीय क्षेत्र विश्वव्यापी आउटेजबाट सुरक्षित रहेको जनाएको छ ।