सन् १८९६ मा, सुन खोज्ने एक व्यक्तिको नाम विलियम डिकीले अलास्काको “अद्भुत जंगल“ भनिने ठाउँको यात्रा गरे, जहाँ उनले एउटा विशाल पहाड देखे जसले उनको “असीमित प्रशंसा“ लाई प्रेरित ग¥यो। जब उनी अलास्काको भित्री भागबाट बाहिर निस्के, उनले सुनेको पहिलो समाचार यो थियो कि ओहायोका पूर्व गभर्नर विलियम म्याकिन्लेले रिपब्लिकन पार्टीको राष्ट्रपति पदको लागि मनोनयन प्राप्त गरेका थिए।

र त्यसैले, भौगोलिक “खोजहरू“ को औपनिवेशिक नामकरणमा प्रायः देखिने एउटा अनियमित कार्यमा, डिकी र उनका साथीहरूले त्यो विशाल शिखरलाई म्याकिन्लेको नाम दिने निर्णय गरे। यो नाम यति प्रचलित भयो कि सन् १९१७ मा कांग्रेसले माउन्ट म्याकिन्ले राष्ट्रिय निकुञ्ज स्थापना गर्दा यो नामलाई आधिकारिक बनायो।

तर त्यो पहाड — उत्तरी अमेरिकाको सबैभन्दा अग्लो, २०,३१० फिटको उचाइमा आकाश छुने — लाई शताब्दीऔंदेखि अर्को नामले चिनिन्थ्यो। कोयुकोन भाषामा, जुन अथाबास्कन समुदायको भाषा हो जसका लागि यो पहाड उनीहरूको सृष्टि कथाको केन्द्रबिन्दु हो, यसलाई “एक शिखर“ वा “महान एक“ अर्थात् डेनाली भनिन्छ । सन् २०१५ मा राष्ट्रपति बाराक ओबामाले औपचारिक रूपमा त्यो नाम पुनस्र्थापित गरे, यो उल्लेख गर्दै कि म्याकिन्ले “अलास्कामा कहिल्यै पाइला टेकेका थिएनन्“ र “डेनाली अलास्काका धेरै मूलनिवासीहरूका लागि सांस्कृतिक महत्वको एक मूल्यवान स्थल हो।“

पहाडलाई के नाम दिने भन्ने विषयमा कांग्रेसले १०८ वर्षअघि आधिकारिक रूपमा नामकरण गर्नुअघि नै बहस चलिरहेको थियो। बेलायतमा जन्मेका पर्वतारोही हडसन स्टक, जो अलास्कामा बसाइँ सरेका थिए र सन् १९१३ मा पहाडको पहिलो आरोहण गर्ने टोलीका नेता थिए, उनले आफ्नो सन् १९१४ को पुस्तक “द अस्सेन्ट अफ डेनाली“ मा “उत्तरी अमेरिकाको सबैभन्दा ठूलो पहाडको पुरानो मूल नामको पुनस्र्थापना“ को माग गरेका थिए। उनले “निश्चित क्रूर अहंकार“ को कुरा उठाए, जसले “प्रकृतिका स्पष्ट वस्तुहरूका मूल नामहरूलाई अवहेलना गर्छ“ र तिनलाई “प्रायः उपयुक्त र अर्थपूर्ण नहुने नामहरूले ढाक्छ।“
अहिले राष्ट्रपति ट्रम्पले ठ्याक्कै त्यही गरेका छन्। ह्वाइट हाउसमा फर्किएको पहिलो कदममध्ये एकमा, उनले म्याकिन्लेलाई पहाडको आधिकारिक नाम पुनस्र्थापित गर्ने कार्यकारी आदेश जारी गरे। (यसलाई घेरेको राष्ट्रिय निकुञ्ज भने डेनाली राष्ट्रिय निकुञ्ज र संरक्षण क्षेत्र नै रहनेछ; यसको नाम परिवर्तन गर्न सम्भवतः कांग्रेसले सन् १९८० मा दिएको नाम संशोधन गर्नुपर्नेछ।) म्याकिन्लेको नाम परिवर्तन हालै सरकारको भौगोलिक नाम जानकारी प्रणालीमा प्रविष्ट गरिएको छ, जसले संयुक्त राज्य अमेरिकाका भौगोलिक विशेषताहरूको आधिकारिक नाम र स्थानहरू सूचीबद्ध गर्छ।

यसले एउटा प्रश्न उठाउँछः के हामीलाई साँच्चै अर्को म्याकिन्ले नामको पहाड चाहिन्छ? डेनाली भनिने पहाडबाहेक, भौगोलिक नाम जानकारी प्रणालीअनुसार देशमा कम्तीमा एक दर्जन अन्य पहाड वा हिमशृंखलाहरू छन् जसको नाम म्याकिन्ले छ, जसमा आर्कान्सास, क्यालिफोर्निया, कोलोराडो, मोन्टाना, न्यूयोर्क, ओक्लाहोमा, साउथ डकोटा, टेनेसी र वासिङ्टन समावेश छन्।

फेरि पनि, विलियम म्याकिन्ले ट्रम्पका मनपर्ने व्यक्ति हुन्, जसले ती राष्ट्रपतिको भन्सार शुल्क र विस्तारवादको समर्थनको प्रशंसा गरेका छन्। उनको कार्यकालमा हवाईलाई संयुक्त राज्यमा गाभिएको थियो र गुआम, पोर्टो रिको र फिलिपिन्स कब्जा गरिएको थियो। “उनले अमेरिकी महानताप्रति दृढ प्रतिबद्धताका लागि सम्मान पाउनुपर्छ,“ ट्रम्पले आफ्नो कार्यकारी आदेशमा दाबी गरे।
राष्ट्रपतिले हालैको कांग्रेसअघिको सम्बोधनमा नाम परिवर्तनको कुरा उल्लेख गरे, “सुन्दर अलास्का, हामी अलास्कालाई माया गर्छौं“ भनेर थपे। तर ट्रम्पको यो निर्णय अलास्कालीहरूसँग राम्रोसँग चलेको छैन। नाम परिवर्तन गर्नुअघि नै गरिएको एक सर्वेक्षणमा अलास्कालीहरूले २ः१ को अनुपातमा यसको विरोध गरेको पाइएको थियो। राज्य विधायिकाले गत महिना राष्ट्रपतिलाई यो निर्णय उल्टाउन आग्रह गर्ने प्रस्ताव पारित ग¥यो। र राज्यका दुई रिपब्लिकन सिनेटरहरू, लिसा मुर्कोव्स्की र ड्यान सुलिभानले पहाडको नाम पुनः नामकरण गर्न कानुन प्रस्ताव गरेका छन्।
“अलास्कामा यो डेनाली हो,“ सिनेटर मुर्कोव्स्कीले एक विज्ञप्तिमा भनिन्।
अलास्का मूलनिवासी हेरिटेज सेन्टरकी अध्यक्ष र प्रमुख कार्यकारी एमिली एडेनशाले डेनाली नामले “जमिनसँग गहिरो आध्यात्मिक र सांस्कृतिक सम्बन्धलाई प्रतिबिम्बित गर्छ“ र “अलास्का मूलनिवासीहरूको स्थायी योगदानलाई मान्यता दिन्छ“ भनेकी छिन्।
ओबामाको सन् २०१५ को घोषणाअघि, अलास्काका सांसदहरूले दशकौंदेखि डेनालीलाई पहाडको आधिकारिक नाम बनाउन प्रयास गरिरहेका थिए। सन् १९७५ मा, गभर्नर र राज्य विधायिकाले औपचारिक रूपमा गृह मन्त्रालयलाई पहाडको नाम डेनाली राख्न अनुरोध गरेका थिए, तर यो प्रयास र त्यसपछिका अनुरोधहरू म्याकिन्लेका गृह राज्य ओहायोका कांग्रेस सदस्यहरूले अवरुद्ध गरेका थिए।

ट्रम्पको म्याकिन्ले नाममा फर्कने निर्णय अमेरिकाको औपनिवेशिक इतिहासलाई स्वीकार गर्ने र स्वदेशी स्थानका नामहरू पुनस्र्थापित गर्ने हालैका प्रयासहरूको समेत अपमान हो।

ट्रम्पको कार्यकारी आदेशले पहाडको मूल नामलाई हाम्रो शब्दावलीमा स्थापित गर्ने इतिहासलाई पनि बेवास्ता गर्छ। पछिल्लो एक शताब्दीमा, डेनाली नाम पर्वतारोहणसँग जोडियो, जसले यो शिखरलाई अलास्काबाहिर प्रसिद्ध बनायो र यसको कोयुकोन अथाबास्कन नामलाई अमेरिकी मनमा अंकित गरायो। जनरल मोटर्सले आफ्नो एक सवारी साधनको नाम पनि डेनाली राख्यो।
सन् १९१३ को जुनमा, अथाबास्कन वाल्टर हार्पर स्टकको अभियानको हिस्सेदार भएर डेनालीको शिखरमा उभिने पहिलो व्यक्ति बने। यो प्रयासका लागि तीन महिना लियो, जुन शून्यभन्दा तलको तापक्रममा कुकुरको गाडीबाट सुरु भयो; बाक्लो बोरियल जंगल, जटिल नदीहरू र विशाल हिमनदीहरू पार गर्दै, जसले पहिलेका अभियानहरूलाई असफल बनाएको थियो; र पहाडको काखमा चढ्दै, जुन यसको आधारबाट १८,००० फिट उचाइमा छ — यो आधारबाट एभरेस्टभन्दा ६,००० फिट बढी हो।
सन् १९७० मा, पहाड चढ्ने पहिलो पूर्ण महिला टोलीले “डेनाली ड्याम्सेल्स“ नाम लेखिएको झण्डा शिखरमा पु¥यायो।
जब राष्ट्रपति ओबामाले आफ्नो कार्यकारी अधिकार प्रयोग गरेर यो शिखरलाई औपचारिक रूपमा डेनाली भने, उनले केवल यसको स्वदेशी नामको लामो पहुँचलाई पुष्टि गरेका थिए। ट्रम्पले अलास्का कहिल्यै नभेटेका राष्ट्रपतिको नाम जबरजस्ती थोपर्ने प्रयास गरे पनि, यो पहाड सधैं डेनाली थियो र सधैं डेनाली नै रहनेछ।

(क्यासिडी रान्डल “थर्टी बिलोः डेनालीको पहिलो पूर्ण महिला आरोहणको रोमाञ्चक र वीरतापूर्ण कथा“ पुस्तककी लेखिका हुन्।)
द न्यूयोर्क टाइम्सबाट