एजेन्सी : गाजामा भएको आक्रमणमा तीन जना बेलायतीसहित सात जना सहायतकर्मीको मृत्यु भएपछि इजरायललाई हतियार बिक्री स्थगित गर्न बेलायती सरकारमाथि दबाब बढेको छ । हतियार बिक्रीले अन्तर्राष्ट्रिय कानुन उल्लङ्घन गरेको भन्दै ६०० भन्दा बढी वकिल र सेवानिवृत्त न्यायाधीशहरूले सरकारलाई पत्र लेखेका छन्।

प्यालेस्टिनीहरू बीच अनिकालको जोखिम, राफाह सहरमा सम्भावित इजरायली सैन्य आक्रमण र गाजामा नरसंहारको ूप्रशंसनीय जोखिमू रहेको भन्ने बेलायतकोको शीर्ष अदालतको निष्कर्षलाई उद्धृत गर्दै वकिलहरूले प्रधानमन्त्री ऋषि सुनाकलाई इजरायललाई ूहतियार र हतियार प्रणालीको प्रावधान निलम्बन गर्नू आग्रह गरेका छन् ।

‘बुधवार पठाइएको १७ पृष्ठको पत्रलेमा भनिएको छ’ ‘जेनोसाइड कन्भेन्सनको सम्भावित उल्लङ्घन सहित अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको गम्भीर उल्लङ्घनमा बेलायतको सहभागितालाई बेवास्ता गर्न पनि आवश्यक छ।’ पत्रमा भनिएको छ ‘ यो गम्भीर कार्यू हो’ ।

हस्ताक्षर गर्नेहरूमध्ये बेलायतको सर्वोच्च अदालतका पूर्व अध्यक्ष ब्रेन्डा हेलस अदालतका पूर्व न्यायाधीश जोनाथन सम्पसन र निकोलस विल्सनस र देशका दर्जनौं प्रमुख वकिलहरू छन्।

प्रधानमन्त्री सुनकले हालैका हप्ताहरूमा इजरायली युद्ध आचरणको आलोचनालाई कडा पारेका छन्, । तर पनि दण्डात्मक उपायहरू बन्द गरेका छन्। मंगलबार उनले इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुलाई वर्ल्ड सेन्ट्रल किचनको लस्करमाथि भएको आक्रमण ‘भयावह’ भएको बताए थिए । जसमा तीनजना बेलायती नागरिक पनि मारिएका थिए ।

तर पनि सुनकले इजरायललाई हतियार बिक्री रोक्ने विचार गरिरहेको सङ्केत दिएका छैनन्। बुधबार लन्डनको ट्याब्लोइड द सनसँग कुरा गर्दै उनले भनेका छन् , ”हामीसँग सँधै धेरै सावधानीपूर्वक निर्यात इजाजतपत्र व्यवस्था छ जुन हामी पालन गर्दछौं। त्यहाँ नियम, नियम र प्रक्रियाहरूको सेट छ जुन हामी सधैँ पालन गर्नेछौँ।’

इजरायलसँग बेलायतको हतियार व्यापार संयुक्त राज्य अमेरिकाको नजिक कतै पनि छैन। रक्षामन्त्री ग्रान्ट शाप्सले संसदलाई भनेका छन्ः सन् २०२२ मा इजरायलमा बेलायती निर्यात कुल ४ करोड २० लाख पाउण्ड (५ करोड ४० लाख डलर) थियो, यो आँकडा ‘अपेक्षाकृत सानो’ रहेको उनले बताएका छन् । यसले सैन्य विमान, आक्रमण राइफल र विस्फोटक उपकरणहरूका लागि पाटपूर्जाहरु बेच्छ। सन् २०१६ मा भएको १० वर्षे सम्झौताअनुसार अमेरिकाले इजरायललाई वार्षिक ३.८ अर्ब डलर सैन्य सहायता उपलब्ध गराउँछ।

तर सहायता गाडीहरुमाथि भएको हमलाबारेमा समाचारपत्र र टिभी समाचारमा प्रसारणको प्रमुखताले बेलायतभरि आक्रोश निम्त्याएको छ। तीन जना बेलायती पीडितमध्ये एक जना जोन चापम्यानको परिवारले एक विज्ञप्तिमा जारी गर्दै भनेका छन् ‘उनी मानिसहरूलाई मद्दत गर्ने प्रयासमा मरे र अमानवीय कार्यको अधीनमा थिए।’

बेलायतले औपचारिक आपत्ति दर्ता गर्न इजरायली राजदूतलाई बोलाएर आक्रमणको अनुसन्धानको माग गर्नु पर्ने बताएको छ । नेतान्याहूले युद्धको कुहिरोमा भएको दुखद दुर्घटनाको रूपमा वर्णन गरेर झारा टार्ने काम गरेका छन् ।

सुनाकको कन्जर्भेटिभ पार्टीका धेरै सांसदहरूले पनि हतियार बिक्री रोक्न माग गरेका छन् । पिटर रिकेट्स, जो प्रधानमन्त्री हुँदा वर्तमान विदेश सचिव डेभिड क्यामरुनका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार थिए, उनले पनि इजरायललाई हतियार विक्रि रोक्नु पर्ने बताएका छन् ।

‘कहिलेकाहीँ द्वन्द्वमा तपाईँले यस्तो क्षण पाउनुहुनेछ जहाँ यस्तो विश्वव्यापी आक्रोश हुन्छ, यसले चीजहरू यसरी चल्न सक्दैन भन्ने भावनालाई स्पष्ट पार्छ’, रिकेट्सले बुधबार बिबिसीलाई भनेका थिए। ‘मलाई आशा छ कि यो भयानक घटनाले त्यो उद्देश्य पूरा गर्नेछ।’

नेटो विदेश मन्त्रीहरूको दोस्रो दिनको बैठकका लागि बिहीबार ब्रसेल्समा रहेका विदेशमन्त्री क्यामरनले इजरायलले गाजामा थप मानवीय सहायता दिन मात्र नभई साहातिा बाहनहरु एन्क्लेभभरि ढुवानी गर्न सक्षम छन् भनेर सुनिश्चित गर्न आवश्यक रहेको बताए।

‘बेलायतले त्यो सुनिश्चित गर्न धेरै नजिकबाट हेर्नेछ’क्यामरनले बुधबार पत्रकारहरूलाई भने।

जनमत सर्वेक्षणमा कन्जर्भेटिभहरूमाथि दोहोरो अङ्कको अग्रता राखेको लेबर पार्टीले इजरायलले अन्तर्राष्ट्रिय कानुन उल्लङ्घन गरेको पाइएको खण्डमा बेलायतले हतियार बिक्री स्थगित गर्नुपर्ने बताएको छ। ‘मैले भन्नु पर्छ कि मसँग धेरै गम्भीर चिन्ताहरू छन्’, पार्टीका छाया विदेश मन्त्री डेभिड लम्मीले पत्रकारहरूलाई भने ।