काठमाडौंं, २९ असार । विगतमा निकै आलोचित पात्रको छवि बनाएका नेपाली कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा पुनः पाचांै पटक प्रधानमन्त्री बनेका छन् । भाग्यमा विश्वास गर्ने देउवा विगतमा सबैभन्दा जम्बो मन्त्रिमण्डल गठन गरेर रेकर्ड नै बनाए । अब भने विशेष परिस्थितिमा प्रधानमन्त्री बनेका देउवाले विगतका कम्जोरीलाई सुधार गर्दै आफ्नो छवि सुर्धान ख्याल गर्नै पर्छ । सुदुरपश्चिमको डडेल्धुरा जिल्लाको सताशीधामस्थित रुवाखोलामा जन्मिएका हुन शेरबहादुर देउवा ।
सम्पन्न परिवारमा विक्रम सम्वत् २००३ साल जेठमा उनको जन्म भएको हो । उनले प्राथमिक शिक्षा डडेलधुराकै असीग्राम प्राथमिक विद्यालय र निम्न माध्यमिक शिक्षा महेन्द्र माध्यामिक विद्यालयमा भयो । माध्यमिक शिक्षा सीताराम माध्यामिक विद्यालय उच्चकोट डोटीबाट लिएका थिए । यीनले स्कुले जीवनबाट नै नेपाली कांग्रेसको राजनीतिलाई आफ्नो आदर्श बनाउन थालिसकेका थिए । देउवा कांग्रेसका संस्थापक नेता बिपी कोइरालाको प्रेरणाबाट राजनीतिमा होमिएका हुन ।
खासगरी विक्रम सम्वत् २०१७ सालको राजनीतिक घटनाक्रमपछि नेपालको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा निरन्तर रूपमा सक्रिय देउवा नेपाल विद्यार्थी संघका प्रथम निर्वाचित सभापति एवम् संस्थापक सदस्य समेत हुन । विक्रम सम्वत् २०२८ सालमा उनी नेपाल विद्यार्थी संघको सभापतीमा चुनिएका थिए । देउवाको परिवारलाई डडेल्धुरा क्षेत्रमा ठकुरी देउवा कुल भनेर चिन्दछन् । कुलको इतिहास अजुरुप बैतडी चन्द, डोटी पचनाली, लुलानी मल्ल, डोटी बोगटानी बम र ठकुरी बोगटी रजवारसंग मात्र बैबाहिक सम्बन्ध गर्ने उनको परिवार संम्पन्न र जागिरदार परिवारको रुपमा ऐतिहासिक कालदेखि चिनिदै आएको परिवार हो । निडर, निस्कपटी भावना भएका शेरबहादुर देउवा नेपालको र एउटा ठूलो राजनैतिक पार्टीको प्रमुख ब्यक्ति बन्न त सफल भए नै पाचौपटक प्रधानमन्त्री समेत बने । एलएसली दिएपछि देउवा उच्च शिक्षाको लागि भारत नगइ विक्रम सम्बत् २०२१ सालमा काठमाडौंको त्रिचन्द्र कलेजमा भर्ना भए । यसपछि उनी नेविसंघभित्र राजनीतिमा सक्रिय रहे । यसक्रममा उनी विभिन्न समयमा पटक–पटक प्रजातन्त्रको लडाईमा पक्राउ परे । निडर स्वभावका देउवाले विद्यार्थीको हकहितमा प्रध्यापकसग झगडा समेत गर्न भ्याए । विक्रम सम्वत् २०४६ मा नेपाली कांग्रेसले देशमा पहिलो जनाअन्दोलन अगुवाई ग¥यो त्यतिबेला देउवा लन्डन स्कूल अफ इकोनोमिक्समा अध्ययन गरिरहेका थिए ।
यसपछि २०४७ सालमा जनाअन्दोलन सफल भएपछि देउवा लण्डनबाट काठमाडौं फर्किए । प्रजातान्त्रिक आन्दोलनका क्रममा उहा पटकक–पटक गरी १० वर्ष कारागार जीवन बिताए । पहिलो पटक २०४८ सालमा गिरिजाप्रसाद कोइरालाको नेतृत्वको सरकारमा गृहमन्त्रीबाट देउवाको सिंहदरबार प्रवेशले औपचारिकता पाएको थियो । ४५ वर्षको बुढेसकालमा देउवा गृहमन्त्री भएकै समयमा राजधानीकै सम्पन्न खानदानमा आरजु राणासग विवाह बन्धनमा बाधिए । देउवा दम्पत्तिका एक छोरा छन् । देउवाको सत्तारोहको यात्रा मन्त्रीमा मात्र सिमित रहेन २०५२ साल भदौ २७ गते देउवा पहिलोपटक प्रधानमन्त्री नै हुन सफल भए । झण्डै दुई वर्ष शासन गरेपछि देउवालाई लोकेन्द्रबहादुर चन्दले विस्थापित गरे । राजनीतिक उत्तार चडावस“गै २०५८ सालमा देउवा पुनः दोस्रो पटक प्रधानमन्त्री बन्ने । तर, माओवादी द्वन्द्व चरम अवस्थामा पुगेपछि संकटकाल लगाउने वा नलगाउने भन्ने विषयमा पार्टी सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालास“ग बढेको टसलकै कारण कांग्रेसले उनलाई साधारण सदस्य समेत नरहने गरि निष्कासित ग¥यो । त्यही झोकमा देउवाले २०५९ सालमा कांग्रेस फुटाएर नेपाली कांग्रेस प्रजातान्त्रिक गठन गरे ।
निर्वाचन गराउने कार्यभार सुम्पिए पनि नसकेको भन्दै राजा ज्ञानेन्द्र शाहले देउवालाई अक्षम घोषणा गरिदिए । पार्टी फुटाए, अक्षम घोषणा भए पनि अवसरले देउवालाई पछ्याइनै र¥यो । देउवा पुनः तेस्रो पटक २०६१ सालमा तीनै राजा ज्ञानेन्द्र सक्षम मान्दै प्रधानमन्त्री बनाए । तेस्रोपटक प्रधानमन्त्री हुदा उनले पिछडिएको भूभाग, सीमान्तकृत वर्ग, महिला, दलित, जनजाति र मधेसलाई राष्ट्रिय विकास प्रक्रियाको मूलधारमा ल्याउन कर्णाली–दलित–महिला–जनजाति–मधेसको अवधारणा ल्याएका थिए । त्यस्तै उनकै पालामा विशेष वर्ग एवम् समुदायको उत्थानका लागि राष्ट्रिय महिला आयोग, आदिवासी जनजाति आयोग, दलित आयोगजस्ता विभिन्न आयोगहरू गठन नै गरेर राजनीतिक भत्तिकेन्द्र खडा गरे । २०६१ जेठ २९ मा तेस्रो पटक प्रधानमन्त्री भए पनि ८ महिनापछि माघ १९ गते शाही कुले सत्ता आफ्नो हातमा लिएपछि देउवा नराम्रोस“ग सत्ताच्युत हुन पुगे ।
त्यसपछि राजाको निरकुंशताविरुद्ध तत्कालीन सात दल र विद्रोही माओवादीले शान्तिपूर्ण जनआन्दोलन गरेपछि भएको संविधानसभा निर्वाचन अघि देउवा मूल पार्टी कांग्रेसमै मिसिए । २०६४ सालयता ८ नेता प्रधानमन्त्री बने पनि देउवाको लागि बाटो खुलेको थिएन । तर २०७४ सालको जेठ २३ गते चौथोपटक नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डको आशिवादमा मुलुकको ४० औं प्रधानमन्त्री बने । उनी २०७४ जेठ २४ गतेदेखि २०७४ फाल्गुन २ गतेसम्म प्रधानमन्त्री रहे । देउवाले संविधान जारी भएपछिको संघीय संरचनामा ३ प्रदेशमा स्थानीय, प्रदेश र केन्द्रस्तरको निर्वाचन सम्पन्न गरे । स्थानीय तहमा दोस्रो स्थान हासिल गरेको कांग्रेस प्रदेश र केन्द्रीय तहको निर्वाचनमा एमाले र माओवादीको चुनावी तालमेलले निकै पछि प¥यो । संसदमा प्रमुख प्रतिपक्ष दल बनेको कांग्रे र देउवाको भाग्य बलियो भएकै कारण अहिले फेरी माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डकै आशिवादमा मुलुकको पाचौं प्रधानमन्त्री बने ।
सर्वोच्च अदालतको सोमबारको फैसलाले गत जेठ ८ गते भएको विघटित प्रतिनिधिसभा पुर्नस्थापना गरेसगै देउवालाई प्रधानमन्त्री संयोगले भनौं या नियतिले पा“चौ पटक प्रधानमन्त्री हुने अवसर पुनः जु¥यो । मंगलबार सा“झभित्र प्रधानमन्त्री नियुक्त गर्न सर्वोच्च अदालतलको परमादेशसगै नेपाली काग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा पाचौ पटक प्रधानमन्त्री बन्ने खुल्ला भयो । बहुमतको हस्ताक्षर स्विकार नगरी संसद भंग गर्ने उनै राष्ट्रपति विद्यादेवि भण्डारीले प्रधानमन्त्री देउवालाई नियुक्ति र सपथग्रहण गराउन बाध्य भएकी छन् ।
२०७४ को निर्वाचनबाट ५ वर्षका लागि म्यान्डेट पाएको झण्डै दुई तिहाईको हुदो खादो ओली नेतृत्वको कम्युनिष्ट सरकार पतनको बाटोमा हिडेपछि देउवा माओवादी, एमाले नेपाल पक्ष, जसपा उपेन्द्र यादव पक्ष र राष्ट्रिय जनर्मोचाको समर्थनमा प्रधानमन्त्री बने । विगतमा प्रधानमन्त्री बन्दा निकै बदनामी कमाएका देउवाले यस पटक बने आर्थिक संकटका बीचमा मुलुकलाई हाक्ने विगतका कम्जोरीलाई सच्याउदै अघि बढ्न निकै चुनौति खडा भएका छन् । देउवाबीच कोरोना भाइरसको संक्रमण रोकथाम तथा नियन्त्रण, आगामी निर्वाचन सम्पन्न गर्ने, आर्थिक मितव्यिता तथा सुशासन कायम गर्नुका साथै वेथिति र अराजकतालाई रोक्न सक्ने हिम्मत हुनै पर्छ । नेपाली कांग्रेसका सभापति समेत रहेको नवनियुक्त प्रधानमन्त्री शेरबहादृुर देउवालाई सफलताको शुभकामनासहित बधाई राष्ट्र र नेपालीको हितमा लाग्नको लागि ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस्