काठमाडौं, १० पुस । हालसम्म १ सय ६८ विदेशी राष्ट्रहरुस“ग नेपालको दौत्य सम्बन्ध कायम भईसकेको अवस्था छ । र, भारत र चीनसंगको सम्बन्ध पनि दुई ढुंगाको तरुल नभै बहुआयामिक छ । तर, विकसित र समुन्नत राष्ट्रहरुको तुलनामा नेपाल जस्ता देशमा फराकिलो र मजबुत परराष्ट्र तथा कुटनीतिक नीतिको अभाव खड्किएको छ । अर्थतन्त्रमा कमजोर रहेको नेपाल जस्तो देशका लागि ‘सबै सगको मित्रता’ भन्ने मूलभूत उद्देश्यले मात्रै परराष्ट्र सम्बन्ध टिकिरहेको छ । अर्थात् नेपालसँग परराष्ट्र सम्बन्धका लागि सामथ्र्य भनेको कुटनीतिक कुशलता मात्रै हो । यस्तै, कुटनीतिक कुशलता प्रदान गर्न योगदान पुर्याएका ६ पूर्वराजदुतहरुलाई राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारबाट सम्मानित गरिएको छ । राष्ट्रपति भण्डारीले अमेरिकाका लागि पुर्व राजदुत योगप्रसाद उपाध्याय, वेलायतका लागि पूर्वराजदुत सुर्यप्रसाद श्रेष्ठ, कोरिया र भियतनामका लागि पुर्वराजदुत कमल कोइराला, बंगलादेशका लागि पुर्वराजदुत मोहन लोहनी, र भारतका लागि भेष बहादुर थापा र रुक्म शम्शेर राणालाई सम्मान गरेकी छिन् ।
सम्मान कार्यक्रममा राष्ट्रपति भण्डारीले देशको आर्थिक विकासको चाहानालाई परिपूर्ति गर्न राजदुतहरुको ध्यानाकर्षण गराईन । अनुभवी पूर्वराजदुतहरु र नयाँ पुस्ताका राजदुतहरुबीचमा अनुभव साटासाट हुनुपर्ने र यसका लागि अभिमुखीकरण गरेरै गाडि बढ्न सके अझ लाभ हुने राष्ट्रपति भण्डारीको सुझाव छ । कोरियामा राजदुतको जिम्मेवार सम्हाल्दा गौतम बुद्धको जन्मस्थल नेपाल भनेर कमै कोरियाली नागरिकलाई मात्रै थाहा थियो । तर, आफ्नो नेतृत्वमा गौतम बुद्ध नेपालमा जन्मेका हुन् भनेर चिनाउन सफल भएको अनुभव सुनाए पुर्वराजदुत कमल कोईरालाले । यस्तै, बंगलादेशका लागि नेपाली राजदूत मोहन लोहनी पनि छिमेकी देशरुसँगको सम्बन्ध पहिलेको भन्दा सुधारिदै र उपलब्धिमुलक हुदै गएको बताए । देशको परिस्थिती अनुकूल होस् या प्रतिकुल । कुनै परिस्थितीमा आफ्नो ज्यान बाजी राखेर पनि राजदूतहरुले आफ्नो भूमिका निभाईरहेका छन् । तर, राजदूतहरु भने चुडिएको चंगा जस्तै भएको बताउँदै पूर्वराजदूत सुर्य प्रसाद श्रेष्ठले नीतिगत रुपमै राजदूतहरुको सेवा, सुविधानिर्धारण गरिनुपर्ने बताए । नेपालको एउटा राजदुतावासले ५ दशमलव ६ वटा मुलुकको परराष्ट्र मामिला हेरिरहेको परराष्ट्र मन्त्रालयले जनाएको छ । हिजोको युरोपको विश्व राजनीति र अर्थनीतिको प्रभाव दक्षिण एसियाली क्षेत्रमा पर्दै गईरहेको छ । यसकारण विदेशमा रहेका राजदूतावास र नियोगहरुको औचित्य र महत्व पनि बढ्दै गएको छ । सरकारको समृद्ध नेपाल र सुखी नेपालीको उद्येश्य प्राप्तिका लागि सार्थक आर्थिक साझेदारी एवम् द्धिपक्षीय हितलाई अगाडि बढाउदै लानुपर्ने परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले बताए ।
हालसम्म राजदूतहरुको कुनै कदर र दस्तावेज नै नभएको भन्दै नेपाल पूर्व राजदूत संघ पूर्वराजदूतहरुको तथ्यांक संग्रहमा पनि जुटिरहेको छ । हालसम्ममा ६० जना राजदूतहरुको नाम संकलन गरिएको र ३० जना राजदूतहरुसँग मात्रै सम्पर्क रहिरहेको संघले जनाएको छ । नेपालको परराष्ट्र सम्बन्ध विस्तार र विकासका लागि राजदूतहरु नै सर्वोपरी रहेको अवस्थामा परराष्ट्र नीति र कार्यकुशलताका लागि राजदूतहरुको स्तरोन्नतिमा पनि ध्यान दिन आवश्यक छ । विगत र वर्तमानबाट पाठ सिक्दै भावी दिनको परराष्ट्र सम्बन्ध विकास गर्न सके राष्ट्रको लागि थप उपलब्धिमुलक हुनेछ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस्