ग्रिनटी लामो समयदेखि विशेष गरी तौल घटाउने उपायका रूपमा प्रचार गरिएको छ।

यसको जरा प्राचीन चीनमा रहेको छ, जहाँ शताब्दीयौँदेखि यसलाई तौल घटाउने प्राकृतिक उपायको रूपमा मानिन्थ्यो। पछिल्लो समय, टिकटक प्रयोगकर्ताहरूले हरियो चियालाई ‘प्रकृतिको ओजेम्पिक’ भनेर नयाँ नाम दिएका छन्। तर के यो साँच्चै त्यस्तो हो ?

विज्ञहरूले भनेका छन् ग्रिन टीले ओजेम्पिक जस्ता औषधिहरूसँग मिल्दोजुल्दो तौल घटाउने फाइदा पुर्‍याउँछ भन्ने कुरामा उनीहरूलाई शंका छ। ग्रिन टीमा केही लाभदायक तत्वहरू छन्, तर यसको प्रभाव ओजेम्पिकजस्तो शक्तिशाली छैन।

ग्रिन टीको तौल घटाउने सम्बन्ध
ग्रिन टीमा क्याफिन र पोलिफेनल्स जस्ता तत्वहरू पाइन्छन्, जसले मेटाबोलिजम (शरीरले ऊर्जा जलाउने दर) मा असर पार्न सक्छ। क्याफिनले शरीरको क्यालोरी जलाउने दरलाई अलिकति बढाउन सक्छ, जबकि पोलिफेनल्सले एन्टिअक्सिडेन्टको रूपमा काम गरी बोसो घटाउन सहयोग गर्न सक्छ। तर विज्ञहरूले भनेका छन् कि यी तत्वहरूले गर्ने तौल घटाउने प्रभाव ओजेम्पिकजस्ता औषधिहरूको तुलनामा धेरै नै न्यून हुन्छ।

ओजेम्पिकजस्ता औषधिहरूले जीएलपी–१ नामक हर्मोनको नक्कल गर्छन्, जुन रगतमाचिनीको मात्रा र भोकलाई नियन्त्रण गर्न मुख्य भूमिका खेल्छ। यी औषधिहरूले पाचन प्रक्रियालाई ढिलो गराउँछन्, जसले गर्दा लामो समयसम्म पेट भरिएको महसुस गराउँछ। यसले खानाको सेवनलाई घटाउँछ। केही टिकटक प्रयोगकर्ताहरूले ग्रिन टीले पनि जीएलपी–१हर्मोनलाई उत्प्रेरित गर्न सक्छ भन्ने दाबी गरेका छन्, तर यसको पुष्टि गर्ने वैज्ञानिक प्रमाण धेरै छैन।

सीमित वैज्ञानिक प्रमाण
केही अध्ययनहरूले हरियो चियाको अर्कले मधुमेह भएका व्यक्तिहरूमा थोरै तौल घटाउन मद्दत गर्न सक्छ भनेका छन्, तर यी परिणामहरू ठोस छैनन्। अध्ययनहरूमा पाइने तौल घटाउने प्रभाव प्रायः ४ पाउन्डभन्दा कम हुने गरेको छ, जुन ओजेम्पिकजस्ता औषधिहरूले पुर्‍याउने तौल घटाउने फाइदासँग तुलना गर्न सकिन्न।

हप्किन्स विश्वविद्यालयकी मोटोपन औषधि विशेषज्ञ डाक्टर ज्योत्स्ना घोषको भनाइमा ग्रिन टीले जीएलपी–१ हर्मोन र तौल घटाउने मामिलामा गर्ने प्रभाव अस्थायी र न्यून हुन्छ। पोषण विज्ञानका प्राध्यापक रब भान ड्यामहुन्, भन्छन् कि ग्रिनटीले केही स्वास्थ्य लाभ दिन सक्छ, तर ओजेम्पिकसँग मिल्दोजुल्दो तौल घटाउने नतिजा आशा गर्न सकिँदैन।

जीवनशैलीको प्रभाव महत्त्वपूर्ण
ओहायोको क्लिभल्यान्ड क्लिनिकमा आहार विशेषज्ञ सरहेकी जुलिया जुम्पानो भन्छिन् – केवल ग्रिनटीजस्ता कुनै एक खाना वा पेयमा ध्यान दिनु तौल व्यवस्थापनको ठूलो पक्षलाई बेवास्ता गर्नु हो। महत्त्वपूर्ण तौल घटाउन जीवनशैलीका विभिन्न पक्षहरू जस्तै आहार, व्यायाम, तनाव, निद्रा, र आनुवांशिक कारकहरूलाई ध्यान दिन आवश्यक हुन्छ।

संक्षेपमा, ग्रिनटीले केही स्वास्थ्य लाभ पुर्‍याउन सक्छ, तर यो कुनै चमत्कारी तौल घटाउने समाधान होइन। यो ूप्रकृतिको ओजेम्पिकू होइन, र केवल ग्रिनटीमा भर परेर तौल घटाउन खोज्नु प्रभावकारी उपाय होइन।

प्रश्नः मैले टिकटकमा ग्रीन टीलाई ूप्राकृतिक ओजेम्पिकू भनिएको धेरै देख्दै आएको छु। के यसमा कुनै सत्यता छ ?

ग्रीन टीलाई शताब्दीयौं देखि तौल घटाउने उपायको रूपमा प्रचार गरिएको छः प्राचीन चीनमा २००० वर्षअघि मानिसहरूले यस पेयलाई तौल घटाउने साधनको रूपमा बताउँथे। आधुनिक समयमा, यो पेय आहार पुस्तकहरू र योजनाहरूमा मुख्य कुरा बनिसकेको छ।

अहिले, ग्रीन टीले कुनै पनि तौल घटाउने उपायको अपरिहार्य मार्ग अनुसरण गरेको छः यो टिकटकमा निकै लोकप्रिय बन्दै गएको छ। भाइरल भिडियोहरूले यस पेयले तौल घटाउन सहयोग पुर्‍याउँछ भन्ने दावी गर्छन्, यसलाई ूप्राकृतिक ओजेम्पिकू सम्म भन्छन्। केहि पोस्टहरूमा दिनमा पाँच कपसम्म पिउन सिफारिस गरिएको छ।

जॉन्स हप्किन्स विश्वविद्यालयका मोटोपन औषधि विशेषज्ञ डा. ज्योत्सना घोषका अनुसार, ग्रीन टी र तौलको सम्बन्धबारे केहि अनुसन्धान भए पनि, एउटा (वा धेरै) कपले तौल घटाउन सक्छ भन्ने प्रमाण अस्पष्ट छ।

ग्रीन टी र भोक हर्मोनको बीचको सम्बन्ध धेरै टिकटक भिडियोहरूले दावी गर्छन् कि ग्रीन टीले जीएलपी–१ नामक पेटको हर्मोनको उत्पादन बढाउँछ, जसले खानापछि प्यान्क्रियाजलाई इन्सुलिन रिलीज गर्न प्रेरित गर्छ। त्यो इन्सुलिनले ब्लड सुगर घटाउँछ। जीएलपी–१ ले खाना पेटबाट बाहिर निकाल्ने गति पनि ढिलो गर्छ, र यसले भोकलाई नियमन गर्ने मस्तिष्कका क्षेत्रहरूलाई प्रभावित गर्छ।

ओजेम्पिक र यस जस्तै औषधिहरूले जीएलपी–१ को नक्कल गर्ने यौगिक प्रदान गर्छन्, जसले मानिसहरूलाई छिटो भोक नलाग्ने बनाउँछ। धेरैजसोले खाना खाने तीव्र इच्छाहरू अनुभव गर्न बन्द गर्छन्।

केहि अनुसन्धानकर्ताहरूले अनुमान गरेका छन् कि ग्रीन टीले जीएलपी–१ उत्तेजित गर्न सक्छ, किनकि अध्ययनहरूले ग्रीन टी एक्स्ट्र्याक्टले मधुमेह भएका मुसाहरूमा ब्लड सुगर घटाउन सक्छ भन्ने फेला पारेका छन्। तर मानवमा केहि साना अध्ययनहरू मात्रै भएका छन्, र नतिजा अस्पष्ट छन्। यो विषयमा भएका थोरै क्लिनिकल परीक्षणमध्ये एक, जसले ९२ जना टाइप–२ मधुमेह भएका व्यक्तिहरूलाई अध्ययन गर्‍यो, ग्रीन टी एक्स्ट्र्याक्ट लिने र प्लेसेबो गोली लिने व्यक्तिहरूको बीचमा जीएलपी –१उत्पादनमा उल्लेखनीय भिन्नता नभएको सुझाव दियो।

विशेषज्ञहरूका अनुसार, ग्रीन टीले जीएलपी–१ मा गर्ने कुनै पनि प्रभाव सानो मात्र हुने सम्भावना छ। कुनै पनि खाना वा पेयले जीएलपी–१ स्तरलाई अलिकति मात्र बढाउन सक्छ, डा. घोष भन्छिन्। तर जीएलपी–१स्तरहरू खाना खाए वा पिएपछि केही मिनेटमै घट्छस त्यसैले हामीलाई फेरि भोक लाग्छ, र यो हर्मोनलाई अस्थायी रूपमा बढाउनुले तौल घटाउन ग्यारेन्टी गर्दैन।

यसको विपरित, ओजेम्पिक र यस जस्तै औषधिहरू शरीरमा धेरै दिनसम्म रहन्छन्, र प्राकृतिक हर्मोन भन्दा धेरै शक्तिशाली हुन्छन्, जसले उनीहरूलाई भोक दबाउने कुरामा विशेष गरी राम्रो बनाउँछ।

के ग्रीन टीले तौल घटाउन मद्दत गर्छ ? ग्रीन टी र तौल घटाउने बारेका धेरै दावीहरूले पेयको दुई घटकहरूः क्याफिन र एन्टिअक्सिडन्टहरूको उल्लेख गर्छन्।

क्याफिनले सैद्धान्तिक रूपमा कसैको मेटाबोलिज्मलाई अलिकति तिब्र बनाउन सक्छ। तर डा. घोषका अनुसार, सम्भावना छैन कि यो प्रभावले सीधै उल्लेखनीय तौल घटाउन परिणाम दिनेछ।

ग्रीन टीमा पलिएफिनोल्स नामक यौगिकहरू पनि हुन्छन्,

एन्टिअक्सिडन्टहरू जसले कोषहरूको क्षतिबाट जोगाउन र सुजनलाई घटाउन मद्दत गर्न सक्छन्। जनावरहरूमा र मानव कोषहरूमा भएका अध्ययनहरूले यी यौगिकहरूले मेटाबोलिज्म सुधार गर्न र आन्द्राबाट बोसोको अवशोषण घटाउन सक्छन् भन्ने सुझाव दिएका छन्। तर मानवमा भएका परीक्षणहरूले मिश्रित नतिजाहरू देखाएका छन्।

यस्ता केहि साना अध्ययनहरू पनि भएका छन् जसले सीधै ग्रीन टी र तौल घटाउने बीचको सम्बन्ध हेरेका छन्। एक समीक्षा कार्यपत्र, जसले दर्जनौं यस्ता अनियमित नियन्त्रित परीक्षणहरूलाई हेरेको छ, पत्ता लगायो कि ग्रीन टी एक्स्ट्र्याक्ट लिने व्यक्तिहरूले सामान्यतया एकदमै थोरै तौल घटाउँछन्, जुन ‘चिकित्सकीय रूपमा महत्त्वपूर्ण हुने सम्भावना छैन।’ अन्य अध्ययनहरूले पनि फेला पारेका छन् कि ग्रीन टी पिउने व्यक्तिहरूले सामान्यतया चार पाउन्डभन्दा कम तौल घटाउँछन्।

तौल घटाउन ग्रीन टीतिर ध्यान दिन खोज्ने मानिसहरूले ‘ठूलो प्रभावको अपेक्षा गर्न सक्दैनन्, र पक्कै पनि ओजेम्पिक जस्ता औषधिहरूसँग तुलना गर्न योग्य केही हुने छैन’ जॉर्ज वाशिंगटन विश्वविद्यालयको मिल्केन इन्स्टिच्युट स्कूल अफ पब्लिक हेल्थका व्यायाम र पोषण विज्ञानका प्रोफेसर रोब भान डामले भनेका छन् ।

क्लिभल्यान्ड क्लिनिक, ओहायोका पंजीकृत आहार विशेषज्ञ जुलिया जुम्पानोले थप्छन्– एकल खाना वा पेयमा ध्यान केन्द्रित गर्दा तौल घटाउने अन्य धेरै कारकहरूलाई बेवास्ता गरिन्छ। तीनमा एक व्यक्तिको समग्र आहार, व्यायाम बानीहरू, जेनेटिक्स, तनाव, मेटाबोलिक स्वास्थ्य र सुताइको गुणस्तर पनि पर्दछन्।

‘यदि तौल घटाउने तपाईको लक्ष्य हो भने जीवनशैली कसरी सुधार गर्न सकिन्छ भन्ने कुरा हेर्नुहोस्’ उनले भनिन्। ‘मात्र कुनै एक खाना, औषधि, पूरक पदार्थ, वा जस्तोसुकै कुरामा ध्यान दिनु हुँदैन।’

: न्युयोर्क टाइम्सबाट