केही नेताहरूले यतिबेला आफूहरू हसिनाको सनकको सिकार भएको बताउन थालेका छन्

आफ्नो पार्टीका सहकर्मी र अनुयायीहरूद्वारा विगत१६ वर्षदेखि प्रजातन्त्रको च्याम्पियनका रूपमा प्रचार गरिरहेकी ७७ वर्षीया शेख हसिना रातारात पराया बन्न पुगिन् ।

पाँच पटकका प्रधानमन्त्री, जो १९८१ देखि अवामी लिगका अध्यक्ष पनि छन्, अब बङ्गलादेशको इतिहासमा अभूतपूर्व सरकार विरोधी आन्दोलनको सामना गर्दै सोमबार भारत भागेपछि बेलायतमा शरण लिन खोजिरहेका छिन्।

पार्टीका भित्रीयाहरू भन्छन् कि हसिनाको ‘अपमानजनक प्रस्थान’ उनको लागि अनुपयुक्त थियो, र सन् १९७१ मा पाकिस्तान विरुद्धको मुक्ति युद्धको नेतृत्व गर्ने पार्टीको दिवालियापन हानिकारक अभियोगका रुपमा देखियो ।

आत्म–खोजी निर्णय गर्दै उनीहरूले औंल्याएका छन्, सबैलाई आफ्नो लागि छोड्नका लागि उनीमाथि नराम्रो चित्रण मात्र गरेनन्, तर अवामी लिगलाई ‘राजनीतिक मृत्यु’ को सामना गर्ने यस अवस्थाबाट निको हुनुअघि, यदि दशकौं नलागेपनि वर्षौंसम्म पछाडि नै पार्ने निश्चित छ।

हसिना देशबाट भाग्नुले अनिवार्य रूपमा अवामी लिगको भाग्यलाई बन्द गरिदिएको छ । जसले बङ्गलादेशको जन्म हुनु अघि र पछि सबै लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरूको नेतृत्व गऱ्यो।

डेली स्टारले हिजो अनियमित रूपमा पार्टीका शीर्ष नेताहरूसँग फोनमा कुरा गर्ने प्रयास गऱ्यो, तर अधिकांशको फोन बन्द थियो । अन्य धेरैले फोन उठाएनन्। केवल दुई जना नेता रेकर्ड बाहिर कुरा गर्न सहमत भए।

उनीहरूले भने कि हसिनाको देश छोड्ने अन्तिम क्षणको निर्णयले उनीहरूलाई डरलाग्दो अवस्थामा पुर्यायो र उनीहरूले आफ्नो सुरक्षा गर्न पर्याप्त समय पाएका छैनन्।

‘हामी उनको सनकको सिकार भएका छौ’ केन्द्रीय समितिका एक सदस्यले भने।

अर्का नेताको आरोप छ– हसिनाले पार्टी नेताहरूको कुरा कहिल्यै सुनेकी थिइनन् र पार्टी सहकर्मीहरूबाट आफूलाई अलग गर्दै आफ्नै निर्णय लाद्दै आएकी थिइन् ।

‘जनवरी ७ को चुनावमा अवामी लिगका धेरै कार्यकर्ताहरूले पार्टीद्वारा मनोनीत उम्मेदवारलाई मतदान गरेनन्। र हालैको विरोधको क्रममा, उनी पार्टीका मानिसहरूलाई सडकमा आउन प्रेरित गर्न असफल भइन्, ‘ उनले फोनमा यति कठोरताका साथ भने कि सुन्न पनि गाह्रो भयो।

पार्टीको भविष्यका बारेमा सोधिएको प्रश्नको जवाफमा उनले भने, ‘मैले पहिले आफ्नो जीवन बचाउनु पर्छ। पार्टीको भविष्यको सोचाइका बारेमा पर्खिन सकिन्तछ’ उनले निराश भएर भने।

आइतबार देशभर करिब १०० जनाको ज्यान लिएको प्रदर्शनकारीलाई रोक्नका लागि पार्टीका कार्यकर्ताहरूलाई सडकमा ल्याउने हसिनाको अन्तिम प्रयास गलत निर्णय भएको दुवै नेताले बताए। यो निर्णय गरेर उनले अवामी लिगलाई देशवासीविरुद्ध खडा गरिन्।

हसिनाले आफ्नो वरिपरि केही अवसरवादीहरूसँग एउटा घेरा बनाएकी थिइन्, जसले पार्टी र सरकारलाई आफ्नो व्यक्तिगत फाइदाको लागि ‘प्रयोग’ गरे। उनीहरूको सल्लाहले उनको आफ्नै राजनीतिक करियर, अवामी लिग जस्तो ऐतिहासिक पार्टी र करोडौं पार्टी नेता र कार्यकर्ताहरूलाई नष्ट गरेको छ।

विगतको क्याबिनेटका पार्टीका शीर्ष नेता र मन्त्रीहरू कहाँ छन् भन्ने पनि स्पष्ट छैन, किनकि देशका विभिन्न भागहरूमा सत्ताधारी पार्टीका मानिसहरूमा भएको हिंसात्मक आक्रमणको बीचमा धेरैजना आफ्नो ज्यान बचाउन लुकेर बसेका छन्।

उनीहरूमध्ये जुनैद अहमद पलक र हसन महमुदसहित केहीलाई हिजो देशबाट भाग्न खोज्दा विमानस्थलबाट पक्राउ गरिएको बताइएको छ। अन्य धेरैलाई पनि कुटपिट गरिएको छ ।

ढाका विमानस्थलका अधिकारीहरूका अनुसार नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले बङ्गलादेश छात्र लिगको ढाका विश्वविद्यालय एकाईका महासचिव तनबीर हसन शैकत र विद्यार्थी निकायको ढाका उत्तर एकाईका अध्यक्ष रियाज महमुदलाई पनि हिरासतमा लिएको छ। अधिकारीहरूका अनुसार बन्दीहरूलाई बङ्गलादेशको सेनालाई हस्तान्तरण गरिएको छ।

यसबाहेक, दुई पूर्व मन्त्रीहरूका परिवारका सदस्यहरू–शिक्षा मन्त्री मोहिबुल हसन चौधरी र स्थानीय सरकार, ग्रामीण विकास तथा सहकारी मन्त्री मोहम्मद ताजुल इस्लाम विमानस्थल हुँदै देश छोडेर भाग्न सफल भएका छन् ।

पूर्वअर्थमन्त्री अबुल हसन महमुद अली, खेलमन्त्री नजमुल हसन पापोन र ढाका दक्षिण नगर निगमका मेयर शेख फजले नूर तापस पनि आइतबारदेखि विमानस्थल हुँदै देश छोडेर भागेका छन् ।

मुन्सीगञ्ज–३ का पूर्व सांसद मृणाल कान्ति दास पनि देश छोडेर गएका छन्।

सुरक्षाकर्मी र शीर्ष प्रहरी अधिकारीहरूले रक्तपात जारी राख्न अस्वीकार गरे पनि हसिना अन्तिम क्षणसम्म बढी बल प्रयोग गर्ने पक्षमा रहेको कुरा बङ्गाली दैनिक प्रथम आलोले हिजो रिपोर्ट गरेको थियो।

सोमबार दिउँसोसम्म, लाखौँ मानिसहरू उनलाई कार्यालय छोड्नका लागि आफ्नो एक बुँदे माग लिएर राजधानी र गणभवनतर्फ अघि बढिरहेका थिए।

बङ्गाली दैनिकका अनुसार सोमबार बिहान हसिनाले विभिन्न कानुन प्रवर्तन निकाय र सशस्त्र बलका शीर्ष नेताहरूलाई प्रदर्शनकारीहरू विरुद्ध कडा कारबाही गर्न दबाब दिइन्। उनले सुरक्षाकर्मीहरूले स्थिति पूर्णरूपमा नियन्त्रण बाहिर भएको जानकारी दिएको पनि अस्वीकार गरिन्।

त्यस समयमा उपस्थित पार्टीका केही नेता र उनका सल्लाहकारहरूले उनलाई राजीनामा दिन र सशस्त्र सेनालाई सत्ता हस्तान्तरण गर्न अनुरोध गरे, तर हसिनाले कुनै ध्यान दिइनन् र उनीहरूलाई कर्फ्यु बलियो बनाउन निर्देशन दिइन् ।
हसिनाले सशस्त्र सेनाका शीर्ष अधिकारीहरू र कानून प्रवर्तन एजेन्सीहरू स्थिति सामना गर्न र प्रदर्शनकारीहरूलाई नियन्त्रण गर्न असफल भएकोमा पनि असन्तुष्टि व्यक्त गरिन्। पछि, उनीसँग गोनो भवनमा रहेकी आफ्नी कान्छी बहिनी शेख रेहाना र अमेरिकामा रहेका उनका छोरा सजीब वाजेदसँग परामर्श गरेपछि हसिनाले पद छोड्ने निर्णय गरिन्।

प्रथम आलोका अनुसार हसिना अन्तिम समयमा राष्ट्रलाई सम्बोधन गर्दै भाषण रेकर्ड गर्न चाहन्थिन्, तर प्रदर्शनकारीहरूले ४५ मिनेटमा गोनो भवन कब्जा गर्ने खुफिया जानकारी भएकाले उनलाई समय दिइएको थिएन।

हसिनालाई प्याक अप गर्न ४५ मिनेट दिइएको थियो। त्यसपछि उनी र उनकी बहिनीले गणभवन छोडेर बङ्गभवन गए जहाँ उनले राष्ट्रपतिलाई राजीनामा दिए। हसिनाले दिउँसो २ः३० बजे सैन्य विमानमा उडान भरेकी थिइन् र साँझ ५ः४५ बजे भारत पुगेकी थिइन्।

धेरै छोटो जानकारी

भारतीय विदेश मामिला मन्त्री एस जयशंकरले हिजो एक सर्वदलीय बैठकमा बताएअनुसार शेख हसिनाले उनको जबरजस्ती राजीनामापछि भारत आउन ‘धेरै छोटो सूचनामा’ अनुमति मागेकी थिइन् ।

भारतीय समाचार पोर्टल एनडिटिभीका अनुसार उनले घटनाको मोडमा हसिना स्तब्ध भएको पनि बताए।

उनले भारत सरकारले हसिनालाई आफ्नो अर्को कदम तय गर्न समय दिने बताएका छन्।

यद्यपि, उनी बेलायत जान चाहे पनि बेलायती अध्यागमन नियमहरूले व्यक्तिहरूलाई शरण वा अस्थायी शरण लिन त्यस देशमा यात्रा गर्न अनुमति दिँदैन, बेलायतको गृह कार्यालयले हिजो एनडिटिभीलाई भन्यो, हसिनाले त्यस देशमा शरण लिने अनुमानको बीचमा।

बेलायत सरकारले पनि शरण खोज्ने व्यक्तिहरूले ‘उनीहरू पुग्ने पहिलो सुरक्षित देशमा’ त्यसो गर्नुपर्ने बताएको छ।

‘आवश्यक पर्ने मानिसहरूलाई सुरक्षा प्रदान गर्ने गौरवपूर्ण रेकर्ड बेलायतको छ। यद्यपि, कसैलाई शरण वा अस्थायी शरण लिन बेलायत जान अनुमति दिने कुनै प्रावधान छैन’, बेलायतको गृह विभागका प्रवक्ताले भने। साथै, हसिना र अन्यको भिसा स्थितिबारे बढ्दो प्रश्नको बीचमा, अमेरिकाले भिसा रेकर्डहरू अमेरिकी कानूनअन्तर्गत गोप्य रहेको बताएको छ।

‘भिसा रेकर्डहरू अमेरिकी कानून अन्तर्गत गोप्य छन्ः त्यसैले, हामी व्यक्तिगत भिसा मामिलाहरूको विवरणहरू छलफल गर्दैनौ’, ढाकास्थित अमेरिकी दूतावासका प्रवक्ताले हिजो पत्रकारहरूलाई भने।
: डेलीस्टारबाट