काठमाडौ,१० साउन । बेवारिसे अवस्थामा फेला परेका नवजात शिशुदेखि टुहुरा तथा सडक बालबालिकाको लालन–पालन गर्दै आएको नक्सालस्थितको बालमन्दिरमा स्तनपान अभियानप्रति सबैको आकर्षण बढेको छ । गत वर्षको फागुनदेखि सुरु भएको यो अभियानमा हालसम्म स्तनपान गराउनेको संख्या ६ जना पुगेको छ ।
ललितपुरको इमाडोलमा फालिएको अवस्थामा भेटिएका एक शिशुलाई स्थानीयबासिन्दाले उद्दार गरी नक्सालस्थित बालमन्दिरलाई बुझाए । निकै कम तौल भएका र कुपोषित अवस्थाका ती शिशुलाई नाइटो सुन्निने अम्बिलिकल हर्नियु भनिने रोगको लक्षण देखिएपछि शिशुलाई बोतलको माध्यमबाट दुध पिलाउन थालियो ।
तर, बोतलको दुध पेटसम्म पनि नपुग्ने, बरु उल्टै नाकबाट दुध निस्किने भएपछि डाक्टरले उनलाई उपचारको लागि आमाको दुध खान सुझाए । आमा नभएपछि अनिता कुम्पाखाले ती शिशुलाई दुध खुवाउन थालिन् । प्रमिस नाम दिइएका ती बालकले धाईआमाको मातृस्नेह प्राप्त गर्न थाले ।बालमन्दिरका टुहुरा नवजात शिशुलाई सुत्केरी आमाहरुले नै दुध दिने सत्कर्म यहीबाट सुरु भयो ।
नक्सालस्थितको यो बाल मन्दिरमा अहिले ९३ जना बेवारिसे बालबालिकाहरु छन् । जसमध्ये १७ जना शिशुहरु छन् भने, १२ जना १८ देखि ३६ महिनाका बालबालिका छन् । बेवारिसे अवस्थामा भेटिएका शिशु तथा बालबालिकाहरुलाई प्रहरीमार्फत पनि त्यहाँ उद्धार गर्ने गरिएको छ । त्यसैगरि, अस्पतालमा छोडिएका शिशुहरु अस्पतालमार्फत र अन्य स्थानमा भेटिएकालाई स्थानीय, वडा, नगरपालिकामार्फत बालमन्दिर पु¥याईने गरिएको छ । यसरी बेवारिसे अवस्थामा शिशु तथा बालबालिका भेटिएमा १०४ वा १०० मा सिधैं सम्पर्क गरि प्रहरी मार्फत उद्धार गर्न सकिने बाल मन्दिरले जनाएको छ ।
वि.सं.२०२१ सालमा तत्कालिन महारानी रत्नराज्य लक्ष्मीदेवी शाहद्धारा स्थापित बालमन्दिर देशैभर १० ओटा छन् । अनिता कुम्पाखाबाट सुरु गरिएको टुहुरा शिशुहरुलाई स्तनपानको अभियानमा हालसम्ममा ६ जना आमाहरु पुगेका छन् । घरायसी समस्या लगायत विभिन्न कारणवश ती आमाहरुले चाहेर पनि निरन्तर स्तनपान गराउन सकिरहेका छैनन् ।
तसर्थ, यो स्तनपान अभियानलाई थप विस्तृत बनाउन काठमाडौं महानगरपालिकाको वडा–वडामा जनचेतनामूलक कार्यक्रम तथा गतिविधिहरु समेत सञ्चालन गर्ने भनिएपनि अझै पुरा भएको छैन । विशेषगरी कुपोषित, तौल कम भएकाहरुलाई यस्ता आमाले स्तनपान गराईरहेका छन् । तर पनि शिशुहरुलाई दुधको प्यास लागेको बेलामा भन्ने बित्तिकै आमाको दुध खान पाउने अवस्था भने अझै छैन । यसरी स्तनपान गराउने आमाका लागि बालमन्दिरमै रोजगार र आवाससहितको योजना अगाडी बढाउने आन्तरिक छलफल भईरहेको बालमन्दिरका निर्देशक बालकृष्ण डंगोलले बताए ।
लगभग २५ देखि ३० उमेर समूहका सुत्केरी आमाहरुले आफ्नो सन्तानसँगसँगै बढी भएको दुध यस बाल मन्दिरका टुहुरा शिशुहरुलाई खुवाईरहेका छन् । काठमाडौंको सुन्दरजल, चाबहिल, बालुवाटार ललितपुर लगायतका स्थानबाट आफ्ना बच्चा बोकेरै ती धाईआमाहरु यहाँ स्तनपान गराउन आउँछन् । बालमन्दिरकै कतिपय महिला कर्मचारीले पनि स्वईच्छाले टुहुरा शिशुहरुलाई स्तनपान गराईरहेका छन् । अरु ईच्छुक आमाहरुलाई पनि आफ्नो बच्चालाई बढी भएको दुध खुवाउन सुझाउछन् । सुरुमा काखैमा हराउने जस्ता बच्चाहरु अहिले आफ्नै जस्ता स्वस्थ र फूर्तिला भएको महसुस उनीहरुले गरेका छन् ।
प्रमिस जस्तै छ महिना मुनिका १५ बच्चाले आमाको दूध खान पाएका छन् । अहिले पनि तीनदेखि पाँच महिलाहरू नियमित जसो बालमन्दिर पुग्छन् । कोही दैनिक त कोही दिन बिराएर ती बालबालिकालाई स्तनपान गराईरहेका छन् । यी आमाहरुले स्तनपान गराएसँगै बालमन्दिरका कुपोषित र कम तौल भएका त्यस्ता शिशुहरुको स्वास्थ्यमा पनि सुधार हुदै गएको छ । यसर्थ मनकारी आमाहरुको लागि जनचेतना मात्रै होइन राज्यले विशेष कार्यक्रम नै संचालन गर्न आवस्यक छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस्