सन् २०२५ लाई संयुक्त राष्ट्रसंघले क्वान्टम विज्ञान र प्रविधिको वर्ष घोषणा गर्नु उपयुक्त देखिन्छ। श्रेडिङ्गरको बिरालो जस्तै—जो (क्वान्टम विचार–प्रयोगमा) एउटा बन्द बाकसभित्र बाँचिरहेको र मरिरहेको दुवै अवस्थामा थियो—२०२५ पनि अमेरिकाको निर्वाचनको परिणामले परिभाषित दुई फरक अवस्थाहरूको सुपरपोजिसनमा झुण्डिरहेको जस्तो भएको देखिएको छ । अब मतपेटिका खोलिएसँगै, विश्वले २०२५ ले के अपेक्षा गर्नेछ भन्ने थाहा भइको छ : मुख्यतः २०२५ मा डोनाल्ड ट्रम्प पुनः ह्वाइट हाउसमा फर्किएका छन्। यो अनिश्चितता हटेपछि, आगामी वर्षका मुख्य दस विषयवस्तुहरूलाई यसरी उल्लेख गर्न सकिन्छ ।

१. अमेरिकाको निर्णय
ट्रम्पको विशाल विजयको प्रभावह आप्रवासन, रक्षा, अर्थतन्त्र र व्यापार सबै क्षेत्रललाई प्रभावित गर्नेछ। उनको ूअमेरिका फस्टू नीतिले मित्र र शत्रु दुवै थरिलाई अमेरिकाको गठबन्धनहरूको स्थिरताबारे प्रश्न गर्न बाध्य पार्नेछ। यसले भूराजनीतिक पुनर्संरचना, थप तनावको वृद्धि, र सम्भावित आणविक हतियार विस्तार समेतको जोखिम निम्त्याउन सक्छ।

२. परिवर्तनको अपेक्षा
२०२४ मा भएका अभूतपूर्व निर्वाचनहरूका लहरले सत्ताधारी पार्टीहरूलाई कठिन अवस्थामा पर्याइदिएको छ । ती मध्ये केही सत्ता च्युत भए (अमेरिका र बेलायतमा जस्तै)स केहीले गठबन्धन गर्न बाध्य भए (भारत र दक्षिण अफ्रिकामा जस्तैंस र केही फेरि काम गर्न विवश भए (ताइवान र फ्रान्समा जस्तै)। त्यसैले २०२५ सिनयोजित अपेक्षाको वर्ष हुनेछ। नयाँ नेताहरूले आफ्ना प्रतिबद्धता पूरा गर्न सक्छन् ? कि सक्दैनन् ? पराजित नेताहरूले आफुलालाई सुधार गछ्रन् कि गर्दैनन्, त्यसो भएन भने, अकल्पनीय अशान्ति बढ्न सक्छ।

३. व्यापक अव्यवस्था
ट्रम्पले युक्रेनलाई रुससँग सम्झौता गर्न दबाब दिन सक्ने र इजरायललाई गाजा र लेबननमा आफ्ना द्वन्द्वका लागि अरु बढी स्वतन्त्रता दिने सम्भावना छ। अमेरिकाको व्यवहारिक दृष्टिकोण र विदेशी विवादहरूप्रति शङ्कास्पद दृष्टिकोणले चीन, रुस, इरान र उत्तर कोरिया (चौकडीको अशान्ति) लाई झनै समस्याग्रस्त बनाउन प्रोत्साहन गर्नेछ। यसैगरी, क्षेत्रीय शक्तिहरू, जस्तै संकटग्रस्त सुडानमा देखिएको जस्तो हस्तक्षेप, थप बढ्न सक्छ। तर, ताइवान वा दक्षिण चीन सागरमा भएको विवादमा अमेरिका चीनको सामना गर्न तयार हुने वा के हुने हो भन्ने अझै स्पष्ट भएको छैन।

४. व्यापारको टकराव
हाललाई, अमेरिकाको चीनसँगको प्रतिस्पर्धा व्यापार युद्धका रूपमा देखिन्छ, किनभने ट्रम्पले थप व्यापार प्रतिबन्ध लगाउने र करहरू वृद्धि गर्नेछन्—अमेरिकाका मित्र राष्ट्रहरूमा समेत। संरक्षणवाद बढ्दै गर्दा, चिनियाँ कम्पनीहरूले व्यापार बाधाहरूलाई पार गर्न र ग्लोबल साउथमा नयाँ बजारहरू विस्तार गरेर फाइदा लिन विदेशमा आफ्नो उपस्थिति विस्तार गर्नेछन् । उत्पादन विच्छेदको योजना धेरै टाढा देखिन्छस मेक्सिकोदेखि हंगेरीसम्म कारखाना निर्माण गर्दै चिनियाँ कम्पनीहरूले फरक योजना बनाइरहेका छन्।
५. स्वच्छ प्रविधिको उछाल
चीनको सरकारले कमजोर घरेलु अर्थतन्त्रलाई सन्तुलनमा राख्न सौर्य प्यानल, ब्याट्री र विद्युतीय सवारीसाधनहरूको निर्यातलाई प्रोत्साहन गरेको छ। यसको परिणामस्वरूप चीनको नेतृत्वले स्वच्छ प्रविधिको उल्लेखनीय उछाल देखिरहेको छ, जहाँ सौर्य प्यानल र ग्रिड भण्डारणको प्रयोगले भविष्यवाणीभन्दा माथिको उकालो लिनेछ। अब विश्वले चाँडै थाहा पाउनेछ कि वैश्विक कार्बन उत्सर्जन शिखरमा पुग्छ कि पुग्दैन ?

६. मुद्रास्फीतिपछिको अवस्था
धनी राष्ट्रका केन्द्रीय बैंकहरूले मुद्रास्फीतिमा पराजित भएको घोषणा गरेका छन्। अब पश्चिमी अर्थतन्त्रहरूले नयाँ चुनौती सामना गर्नुपर्नेछ । घाटा कम गर्न कर बढाउने, खर्च कटौती गर्ने वा वृद्धिलाई प्रोत्साहन गर्ने। धेरै देशहरूले रक्षा बजेट पनि बढाउनुपर्ने हुन सक्छ। आर्थिक रूपमा कष्टदायक विकल्पहरूको सामना गर्नुपर्नेछ। अमेरिकामा, ट्रम्पका नीतिहरूले स्थिति झन् बिगार्नेछन्ः भारी आयात करले आर्थिक वृद्धि रोक्ने र मुद्रास्फीति पुनः बढाउने सम्भावना छ।
७. वृद्ध नेताहरू र नयाँ चुनौतीहरू
अमेरिकाले इतिहासकै सबैभन्दा वृद्ध राष्ट्रपति–निर्वाचित गरेको छ। विश्व नेताहरू आफ्ना जनसङ्ख्याको उमेरसँगै वृद्ध हुँदै गइरहेका छन्। आगामी वर्ष राजनीतिक नेताका लागि उमेर सीमा निर्धारणबारे बढी छलफल हुने अपेक्षा छ। यसैबीच, चीनले वृद्ध हुँदै गएको विश्वमा आर्थिक अवसर खोजिरहेको छ। विपरीत रूपमा, मध्यपूर्वका केही भागमा युवा जनसङ्ख्या विस्फोटक रूपमा बढ्दै गएको छ, तर रोजगारीको अभावले अस्थिरता उत्पन्न गर्ने जोखिम छ।

८. एआईका लागि निर्णायक समय
व्यवसायिक क्षेत्रले इतिहासकै सबैभन्दा ठूलो जोखिम लिइँदैछः कृत्रिम बौद्धिकता (एआई) को लागि डेटा केन्द्रहरूमा १ ट्रिलियन डलर भन्दा बढी खर्च गरिँदैछ, जबकि कम्पनीहरूले यसलाई कसरी उपयोग गर्नेछन् भन्नेमा अझै अनिश्चितता छन्, र प्रयोग दर पनि कम छ (यद्यपि धेरै कामदारहरूले यसलाई लुकाएर प्रयोग गरिरहेका हुन सक्छन्)। लगानीकर्ताहरू डराउँछन्, वा एआईले आफ्नो महत्त्व प्रमाणित गर्छ, विशेष गरी ूएजेन्टिकू प्रणालीहरू थप सक्षम बन्दै गर्दा र एआईबाट विकसित औषधिहरू देखा परेको अवस्थामा ।

९. यात्रा चुनौतीहरू
मानिसहरूको विश्वव्यापी आवागमन, केवल सामान होइन, झन् झन् कठिन बन्दै गएको छ। द्वन्द्वले वैश्विक उड्डयनमा बाधा पुऱ्याइरहेको छ। युरोपले नयाँ सीमाना जाँच थप्दैछ, र यसको सीमा–रहित शेन्जेन प्रणाली कमजोर बन्दै गएको छ। “अत्यधिक पर्यटक आगमन” विरुद्धको प्रतिक्रिया भने २०२५ मा कम हुनेछ, तर एम्स्टर्डमदेखि भेनेससम्मका धेरै शहरहरूले ल्याएका प्रतिबन्धहरू यथावत् रहनेछन्।

१०. आश्चर्यले भरिएको जीवन
आक्रमण प्रयास, विस्फोट भएका वाकी–टकी, र चपस्टिकद्वारा खसालिएका विशाल रकेटहरूले २०२४ मा एउटा पाठ दियो : अविश्वसनीयतालाई अपेक्षा गर्नु पर्छ । २०२५ मा के असम्भाव्य लाग्ने घटना हुन सक्छन्? हाम्रो “वाइल्ड कार्ड्स” खण्डले यसबारेमा केही छनोटहरू गर्नु पर्ने कुराहरु प्रस्तुत गरेको छः जस्तै विध्वंसकारी सौर्य आँधी, हराएका प्राचीन ग्रन्थहरूको खोज, र अर्को विश्वव्यापी महामारी।

टोम स्ट्यान्डेज, सम्पादक, द वर्ल्ड अहेड २०२५ द्वारा
द इकोनोमिष्टबाट ।