१७ अक्टोबर , जेरुसेलम :अन्ततः याह्या सिनवार गत वर्ष उनले सुरु गरेको युद्धका दशौं हजार पीडितहरूसँगै गाजाको माटोमै थिचिएर मरे । १७ अक्टोबरमा दक्षिण गाजामा इस्रायली गस्ती दलसँगको भीडन्तमा हमास, प्यालेस्टिनी इस्लामी आन्दोलनका नेता, (सिनावार)मारिएका थिए। एक वर्ष पहिले उनले गरेको नरसंहारले मध्यपूर्वको दिशा परिवर्तन गर्यो, तर त्यो उनले सपना देखे जस्तो थिएन।

उनको अप्रत्याशित मृत्युले फेरि क्षेत्रको भविष्यलाई हल्लाउनेछ, हमासलाई नेतृत्वविहीन, गाजालाई शासनको कुनै पनि रूपबिना र इस्रायलले आफ्नो प्रमुख युद्ध लक्ष्य पूरा भएको भन्दै ठूलो मानवीय क्षतिमा सफल भएको घोषणा गर्न सक्ने बनाउँदै। यसले गाजामा संघर्षविराम र बन्धक मुक्तिको सानो सम्भावना पनि बढाउँछ। यदि त्यो हुन्छ भने लेबननमा युद्ध जारी रहँदा र इस्रायली क्षेप्यास्त्र आक्रमणको प्रत्युत्तरको सम्भावनाबीचमा क्षेत्रव्यापी हिंसामा कमी आउने सानो बाटो देखिन्छ।

६१ वर्षीय सिनवारले ७ अक्टोबर २०२३ को आक्रमण योजना बनाउन वर्षौं खर्च गरे, जसमा हजारौं हमासका लडाकूहरूले गाजाको सीमा पार गरेर इस्रायललाई आश्चर्यमा पारेका थिए, लगभग १२०० जनालाई मारे र २५० बन्धकहरू लिएर फर्किए। त्यसपछि उनी भूमिगत सुरुङहरूको जालोमा लुकिरहे, हातले लेखिएका नोट र सन्देशवाहकहरूमार्फत आफ्ना अनुयायीहरूसँग संवाद गरिरहेका थिए, र ट्र्याक गर्न सकिने मोबाइल फोनको प्रयोग नगर्ने गरेका थिए। विगत वर्षभरि उनी धेरै जसो फोहोर र अँध्यारोमा लुकेर बसेका थिए, तर उनले विश्वका नेताहरूजस्तै घटनाहरूलाई नियन्त्रणमा राख्दैस इस्रायली बन्धकहरूको निरीक्षण गर्दैस सिआईएसँगको परोक्ष वार्ता गर्दैस र सैन्य आक्रमणको निर्देशन गर्दै गरिरहेका थिए ।

उनलाई समात्न इस्रायली रक्षा बल (आईडीएफ) को हिट–लिस्टको शीर्षमा राखिएको थियो। तर अन्ततः ठूलो सैन्य बल वा उच्च–प्रविधिको जानकारीले उनलाई समातेको थिएन, बरु संयोगले भेटिएको थियो। प्रारम्भिक रिपोर्टहरू अनुसार, उनी दुई व्यक्तिहरूसँग राति राफाह नजिक थिए। आईडीएफको पैदल गस्ती दल, जुन ट्यांकहरूसँगै थियो, ले उनलाई भेट्यो र त्यसपछि भएको भीडन्तमा उनी मारिए। गस्ती टोलीले उनलाई खोजिरहेको थिएन र उनको शव एउटा ड्रोनले उनी लुकेका अर्ध–ध्वस्त भवनको सर्वेक्षण गर्दा मात्रै चिन्हित गरिएको थियो।

सिनवारले आफ्नो आक्रमणबाट इस्रायलको अन्त्य सुरु हुने विश्वास गरेका थिए। उनी १९८० को दशकमा हमास गठन भएदेखि नै एक दण्डकका रूपमा सक्रिय थिए। उनलाई चार प्यालेस्टिनीहरूको हत्या गरेको आरोपमा इस्रायलले जेल सजाय सुनाएको थियो र उनी २३ वर्ष इस्रायली जेलमा बसेका थिए । २०११ मा कैदी साटासाटमा रिहा भएपछि उनी गाजा फर्किए र अक्टोबर ७ को आक्रमण योजना बनाउन थालेका थिए। इस्रायली गुप्तचरहरूले समातेका दस्तावेजहरू अनुसार, उनले लेबनानस्थित अर्को इरान समर्थित सशस्त्र समूह हिज्बुल्लाहसँग पनि समन्वयको प्रयास गरेका थिए।

यसरी सिनवारले तत्कालीन उद्देश्य पूरा गरेका भए पनि, हिज्बुल्लाह सीमित रकेट प्रहारमा मात्र सीमित रह्यो। आईडीएफले लेबनानको सीमामा थप सेना तैनाथ गर्यो र त्यहाँका सर्वसाधारणलाई सुरक्षित स्थानमा सारियो। त्यसपछि इजरायली सनो गाजामा घुसे।

सिनवारको उत्तराधिकार र हमासको भविष्य

सिनवारको मृत्युसँगै, अब प्रश्न उठ्छ कि हमासको नेतृत्व के हुन्छ। गाजामा इस्रायली कारबाहीले हमासको उच्च नेतृत्वलाई तहसनहस पारिसकेको छ। सिनवारसँगै, मुहम्मद दीफ र मारवान इस्सा पनि मारिएका छन्। साथै, गाजामा रहेका संगठनका शीर्ष नेताहरूको आधा भन्दा बढी मारिइसकेको छ ।

सिनवारको मृत्युपछि, उनको भाइलाई अन्तरिम रूपमा कमान्डरको रूपमा उल्लेख गरिएको छ, तर उनको प्रभाव गाजाभन्दा बाहिर धेरै छैन। कतार, टर्की, र लेबनानमा रहेका हमासको ूबाहिरू को नेतृत्वलाई अझै केही शक्ति बाँकी छ। बच्न सफल व्यक्तिहरूमध्ये पूर्व राजनीतिक ब्यूरो प्रमुख खालेद मेस्साल, जो सिनवारका प्रतिद्वन्द्वी हुन्, संगठनको कमान्ड लिने सम्भावना छ।

दोस्रो प्रश्न भनेको गाजामा संघर्षविरामका लागि वातावरण तयार छ कि छैन भन्ने हो। बाँकी रहेका १०१ इस्रायली बन्धकहरूलाई प्रयोग गर्दै हमासले संघर्षविराम वार्ता गर्न सक्ने सम्भावना छ। सिनवारले इस्रायली सेनाको पूर्ण र स्थायी रूपमा फिर्ता हुनु पर्ने माग राखेका थिए। तर, सिनवारको मृत्युपछि र संघर्षविराम वार्ताका लागि सुझावहरू बीच इस्रायलले सन्धिको प्रस्ताव गर्न तयार भएको छ।

क्षेत्रीय अस्थिरतामा कमी आउने सम्भावना

गाजामा संघर्षविराम र बन्धक मुक्तिले व्यापक रूपमा क्षेत्रीय तनाव कम गर्ने सम्भावना छ। इरान र उसका समर्थकहरूले यो युद्धलाई पछ्याउँदै आए पनि, उनीहरूको युद्ध गर्ने क्षमता कम हुँदै गएको छ। अब क्षेत्रीय सुरक्षालाई पुनःस्थापित गर्ने मार्ग देखिन्छ। इजरायल र इरानको दीर्घकालीन युद्ध समाप्त भएको छैन, तर संघर्षविराम र दीर्घकालीन वार्ताबाट पुनः एक स्थिरता आउन सक्छ।
: १७ अक्टोबर २०२४, इनोमिष्टको अनलाइन संस्करणबाट