काठमाडौं १८ भदौ । चीनले बुधबार राजधानी बेइजिङमा दोस्रो विश्वयुद्ध अन्त्यको ८० वर्षको अवसरमा एक विशाल सैन्य परेडको आयोजना गर्दैछ।

देशको इतिहासकै सबैभन्दा ठुलो यस परेडमा चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङले विश्वका नेताहरू, जसमा रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन र उत्तर कोरियाली नेता किम जोङ उन पनि समावेश छन्। यस कार्यक्रममा चीनले आफ्नो सैन्य शक्ति र भविष्यको दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्दैछ।

कुन समयमा सुरु हुँदैछ परेड ?
चीनको सरकारी समाचार एजेन्सी सिन्ह्वाका अनुसार, यो कार्यक्रम स्थानीय समयअनुसार बुधवार बिहान ९ बजे (नेपाली समय अनुसार बिहान ६ः४५) बाट सुरु हुनेछ।

चीनले यस्तो विजय दिवसको अवसरमा सैन्य परेडको आयोजना गरेको यो दोस्रो पटक हो। यसअघि, १० वर्ष पहिले सन् २०१५ मा पहिलो पटक भव्य परेडको आयोजना गरिएको थियो।

परेडमा के-के देख्न सकिन्छ ?
यस परेडमा चीनको सैन्य शक्तिको भव्य प्रदर्शन हुनेछ, जसमा उन्नत सैन्य उपकरणहरू जस्तै ड्रोन, हाइपरसोनिक मिसाइल, र फाइटर जेटहरू प्रदर्शनमा राखिनेछन्। चिनियाँ सैन्य अधिकारीहरूका अनुसार, यस परेडमा जनमुक्ति सेना (पीएलए) का सयौँ विमानहरू प्रदर्शन गरिनेछन्।

सरकारी मिडियाका अनुसार, परेडमा ८० बिगुलरहरू उपस्थित हुनेछन्, जसले दोस्रो विश्वयुद्धमा साम्राज्यवादी जापानको पराजय भएको ८० वर्षको सङ्केत गर्नेछ। यसका अतिरिक्त, १ हजार भन्दा बढी सङ्गीतकार १४ लहरमा उपस्थित हुनेछन्, जसले सन् सन् १९३१ मा जापानको मन्चुरिया आक्रमणपछि चीनको प्रतिरोधको प्रत्येक वर्षलाई प्रतिनिधित्व गर्नेछ।

सीसीटीभीका अनुसार, तियानमेन स्क्वायरमा उपस्थित दर्शकहरूलाई हरियो, रातो र सुनौलो रङका कुर्सीहरूमा बसाइएको छ, जसले क्रमशः उर्वर भूमि, जनताको बलिदान र शान्तिको प्रतीक गर्दछ।

‘विजय दिवस’ परेडमा ४५ सैनिक टुकडी सहभागी हुनेछन् र यो करिब ७० मिनेटसम्म चल्नेछ, जहाँ उनीहरू बेइजिङको तियानमेन स्क्वायरमा सीको अगाडि मार्च पास गर्नेछन्। यस अवसरमा सीले सम्बोधन गर्ने पनि अपेक्षा गरिएको छ।

को–को उपस्थित हुँदैछन् ?
चीनका सहायक विदेश मन्त्री हङ लेईले अगस्ट २८ मा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा यस सैन्य परेडमा २६ विदेशी नेताहरूको सहभागिता हुने जानकारी दिएका थिए।

रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन पहिले नै चीनमा छन्। उनी आइतबार र सोमबार तियानजिनमा भएको शाङ्घाई सहयोग संगठन ९एससीओ० को शिखर सम्मेलनमा सहभागी भएका थिए। एससीओ शिखर सम्मेलन वा सम्बन्धित बैठकहरूमा सहभागी हुन चीन आएका अन्य नेताहरू पनि आजको परेडमा उपस्थित हुनेछन् ।

उनीहरूमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली, म्यान्मारका सैन्य प्रमुख मिन आङ ह्लाइङ, इरानी राष्ट्रपति मसूद पेजेस्कियान, पाकिस्तानी प्रधानमन्त्री शेहबाज शरीफ, मंगोलियाका राष्ट्रपति खुरेलसुख उख्ना, उज्बेक राष्ट्रपति शावकत मिर्जियोयेभ र बेलारुसका राष्ट्रपति अलेक्जेन्डर लुकासेन्को रहेका छन्।

उत्तर कोरियाका नेता किम जोङ उन पनि मंगलबार बिहान आफ्नो बख्तरबन्द रेलबाट उत्तर कोरिया(चीन सीमा पार गरी चीन आइपुगेका छन्। ६६ वर्षमा पहिलो पटक कुनै उत्तर कोरियाली नेता चिनियाँ सैन्य परेडमा सहभागी हुन लागेका हुन्।

यसअघि सन् १९५९ मा उत्तर कोरियाका संस्थापक तथा किमका हजुरबुबा किम इल सुङले चीनमा सैन्य परेडमा भाग लिएका थिए।

युरोपबाट केवल दुई नेता स्लोभाकियाका प्रधानमन्त्री रोबर्ट फिको र सर्बियाका राष्ट्रपति अलेक्सेन्डर भुसिच मात्रै बेइजिङमा हुने यस कार्यक्रममा सहभागी हुनेछन्। स्लोभाकिया युरोपेली संघ र नाटोको सदस्य भए पनि, फिकोले रूससँग घनिष्ट सम्बन्धको वकालत गर्दै आएका छन् र डिसेम्बर २०२४ मा पुटिनसँग वार्ताका लागि मस्को गएका थिए। भुसिच पनि फिको जस्तै युक्रेनमा रूसको युद्धको विरुद्ध लगाइएका प्रतिबन्धहरूको आलोचना गर्दै आएका छन् र हालै मस्को भ्रमण गरेका थिए।

चीनले किन गर्छ विजय दिवस परेड ?
पश्चिमी देशहरूमा दोस्रो विश्वयुद्धको सुरुवातलाई सन् १९३९ मा जर्मनीको पोल्याण्डमाथिको आक्रमण मानिन्छ। तर, एसियाले भने त्यसभन्दा धेरै वर्ष पहिलेदेखि नै जापानी आक्रमणको सामना गरिरहेको थियो। सन् १९३१ मा मन्चुरियामाथिको आक्रमणपछि जापानी र चिनियाँ सेनाहरू, मुख्यतया च्याङ काई(शेकको कुओमिन्ताङ ९केएमटी० र चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी ९सीसीपी० बिच शृङ्खलाबद्ध झडपहरू भएका थिए। त्यस समयमा, केएमटी र सीसीपी आफ्नो गृहयुद्धको पहिलो चरणमा पनि थिए।

जुलाई १९३७ मा बेइजिङबाहिर जापानी र चिनियाँ सेनाहरूबिचको झडपले पूर्ण द्वन्द्वको रूप लियो। त्यसपछि, केएमटी र सीसीपीले जापानविरुद्ध संयुक्त मोर्चा बनाउन सहमत भए। यस युद्धमा हजारौँ चिनियाँ नागरिकको ज्यान गयो। केही अनुमानका अनुसार, यस युद्धको परिणाम स्वरूप २ करोड चिनियाँको मृत्यु भएको थियो, जसमध्ये अधिकांश सर्वसाधारण थिए।

सन् १९४५ मा, अमेरिकाले जापानको हिरोसिमा र नागासाकी सहरमा आणविक बम खसालेपछि जापानले सेप्टेम्बर २ मा औपचारिक रूपमा आत्मसमर्पण गरेको थियो।

सन् २०१४ मा, चिनियाँ सरकारले जापानको आत्मसमर्पणपछि सेप्टेम्बर ३ लाई विजय दिवसको रूपमा घोषणा गरेको थियो। सन् २०१५ मा, सीसीपीले युद्धको समयमा केएमटी सैनिकहरूले गरेको बलिदानको सम्मान गर्दै उनीहरूलाई सैन्य परेडमा आमन्त्रित गरेको थियो।