को हुन् सन नस्रल्लाह ?
काठमाडौं १२ असोज । लेवनानको दहियामा समूहको गढमा इजरायली हवाई आक्रमणपछि हसन हेजबुल्लाहका नेता हसन नस्रल्लाहको मृत्यु भएको अनुमान गरिएको छ। उक्त आक्रमणमा उनकी छोरी जैनाब नस्रल्लाहको पनि मृत्यु भएको बताइएको छ।

सन् १९९२ देखि हेजबुल्लाहको नेतृत्व गर्दै आएका नस्रल्लाह इजरायलसँगको संगठनको लामो समयदेखि चलिरहेको द्वन्द्वमा एक प्रमुख व्यक्तित्व हुन् ।

गरिब शिया परिवारमा जन्म

अगस्ट ३१, १९६० मा बेरुतको एक साधारण शिया परिवारमा जन्मिएका नस्रल्लाहको प्रारम्भिक जीवमा लेबनानको अशान्त इतिहासले प्रभाव पारेको थियो ।

मूल रूपमा टियरबाट आएका उनको परिवार कामका लागि बेरुत सरेका थिए । तर सन् १९७५ मा गृहयुद्ध भड्किएपछि आफ्नो गाउँ फर्केका थिए। १५ वर्षको उमेरमा नस्रल्लाहले आफ्नो राजनीतिक र उग्रवादी करियरको सुरुवात गर्दै शिया अमल आन्दोलनमा सामेल भएका हुन्।

इराक र इरानका शिया धार्मिक केन्द्रहरूमा अध्ययन गरेपछि, उनी लेबनान फर्किए र सन् १९८२ मा इजरायलको आक्रमणपछि हेजबुल्लाहमा सामेल भए। उनी हिजबुल्लाह सङ्गठनको युवा संस्थापकहरू मध्ये एक मानिन्छ।

सन् १९९२ मा इजरायलद्वारा अब्बास मुसावीको हत्यापछि नस्रल्लाह हेजबुल्लाहका नेता बनेका थिए । त्यसको पाँच वर्षपछि हेजबुल्लाहलाई संयुक्त राज्य अमेरिकाले आतङ्कवादी सङ्गठन घोषणा गऱ्यो।

उनको नेतृत्वमा, हेजबुल्लाहले सन् २००० मा दक्षिणी लेबनानमा इजरायलको कब्जाबाट मुक्ति पाउन र सन् २००६ को इजरायल–लेबनान युद्धले समयमा यस क्षेत्रमा नस्रल्लाहको राजनीतिक उचाई बढाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो।

उनी र उनको सङ्गठनलाई इरानको क्षेत्रीय एजेन्डाका लागि लेबनानलाई बन्धक बनाएको आरोप लगाइएको छ। अर्धसैनिक बलका साथ स्थानीय राजनीतिमा प्रभुत्व जमाएर, नस्रल्लाहलाई प्रायः लेबनानको राजनीतिक परिदृश्यमा दीर्घकालीन गतिरोधको कारक मान्ने गरिन्छ ।

लेबनानको राजनीतिक प्रणालीको कमजोरी र यसको राष्ट्रिय सेनाको कमजोरीको दोहन गर्दै यस सङ्गठनले धेरै शक्तिशाली संस्थाहरू र स्थानीय शक्तिहरूलाई नियन्त्रण गरिरहेको छ ।

इजरायलको आक्रमणको बिरूद्ध हेजबुल्लाहको प्रतिरोधका कारण लोकप्रियता प्राप्त भए पनि, उनको कमान्डमा हेजबुल्लाहलाई साम्प्रदायिक द्वन्द्वका कारण दशौं हजार सिरियाली नागरिकहरूको हत्यामा एकमात्र जिम्मेवार शक्तिका रूपमा हेरिन्छ।

सिरियामा लाखौं विस्थापित

सिरियाको गृहयुद्धको समयमा हेजबुल्लाहले बशर असदको नेतृत्वमा रहेको शासनलाई समर्थन गरेपछि नस्रल्लाहको लोकप्रियता उल्लेखनीय रूपमा घटेको थियो । तर उनी लाखौं शिया अनुयायीहरूद्वारा सम्मानित थिए । सिरियाली अत्याचारहरूमा हेजबुल्लाहको संलग्नताका लागि धेरै अरबहरूले उनलाई धेरै हदसम्म तुच्छ ठान्छन्।

सिरियाली विद्रोहीहरू विरुद्धको शासनको युद्धमा हेजबुल्लाहको सहभागिताले लाखौंलाई विस्थापित गर्दै धेरै सहर र सहरहरूमा नरसंहार निम्त्यायो।

इज अद–दिन अल–कसम ब्रिगेडको नेतृत्वमा हमासले अक्टोबर ७ ,२०२३ मा इजरायलमा गरेको आक्रमण पछि नस्रल्लाहको नाम पुनः एकाएक चर्चामा आएको थियो । प्यालेस्टिनी र पवित्र स्थलहरू विरुद्धको इजरायली आक्रमणको बदलामा यस क्षेत्रभरि तनाव बढिरहेको छ ।