आफ्नो प्रधानमन्त्रीलाई जति किनारामा धेकेले पनि नयाँ आर्थिक योजनाले संकुचन अन्त्य गर्दैन
चीनको राजनीतिक प्रणाली सधैं बन्द हुँदै जाँदा, पूर्व निर्धारित केही सार्वजनिक घटनाहरू निर्णय लिने केही झ्यालहरू मध्ये एक रहन्छन्। रबर स्ट्याम्प संसदको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण यस्तो वार्षिक भेला बेइजिङमा भइरहेको छ।शीर्ष नेताहरु र हजारौं प्रतिनिधिहरु एक हप्ता सम्म उपस्थित हुनेछन्। अहिलेसम्म संकेतहरू आश्वस्त हुने खालका छैनन्।उनीहरूले सुझाव दिनेछन् कि चीनसँग आफ्नो आर्थिक मन्दीको सामना गर्न बलियो योजनाको अभाव छ र यसका केही लक्ष्यहरू वास्तविकताबाट टाढा छन्। राष्ट्रपति सी जिनपिङको हातमा शक्ति अझै केन्द्रित भएको छ।
अर्थशास्त्रबाट सुरु गरौं । सम्मेलनलाई सम्बोधन गर्दै चिनियाँ प्रधानमन्त्री ली छ्याङले सन् २०२४ मा करिब ५ प्रतिशतको जीडीपी वृद्धि लक्ष्य रहेको अनावरण गरे।उनले ‘नयाँ उत्पादक शक्ति’ भन्ने नाराका साथ दीर्घकालीन खाका पनि प्रस्तुत गरेका छन् । उनले फुलिएको सम्पत्ति क्षेत्र, ऋणमा लगानी गरेको लगानी र आधारभूत उत्पादनलाई हरित ऊर्जा, कृत्रिम बुद्धिमत्ता र डिजिटल सेवाहरू जस्ता उच्च उत्पादक उद्योगहरूमा सार्ने कुरामा जोड दिएका छन्।घट्दै गएको जनसंख्यालाई स्वीकार गर्दै चीनले जन्मदर बढाउने नीतिहरू सुधार गर्नेछ। चीनका शासकहरू विश्वास गर्छन् कि तिनीहरू सम्पत्ति संकटको बारेमा आवश्यक रूपमा कठोर छन्, आर्थिक बृद्धिको ढिलोपनालाई प्रतिक्रिया जनाउन उनीहरु अनुशासित छन्, र त्यसका लागि उनीहरुसंग एक सुसंगत दृष्टिकोण छ।
तर नजिकबाट हेर्दा र चित्र अलग देखिन्छ। ५ प्रतिशतको लक्ष्य ४.६ प्रतिशत को औसत प्रक्षेपण भन्दा माथि छ। त्यसलाई भेटउन चीनलाई अधिक प्रोत्साहन चाहिन्छ। तथापि, २०२४ को ३ प्रतिशत को आर्थिक घाटा लक्ष्य, जुन जीडीपीको लागि समयको बन्ड जारी गर्नेगर्ने गरी ०.८ प्रतिशत बढी बनाइएको छ, र अन्य बजेट बाहिरी कोषहरूबाट परिपूरण गर्ने परिकल्पना गरिएको छ । यो धेरै छोटो छ, विशेष गरी सरकारको भूमि बिक्री (जग्गा कारोबार) का लागि पूर्वानुमानहरू अत्यन्त आशावादी रहेका छन्)।
लीले अब अद्यावधिक रुपमा १५ वर्षसम्मको अनुशासनका साथै विनिमय गर्नुपर्ने शैलीसहित अर्थतन्त्रमा नबढ्ने एक्चेन्जको लागि ३ प्रतिशत को मौद्रिक सीमा तोकेका छन् र तर, जानाकारीमा आएअनुसार , चीनले अब एक खालको मृूल्य बृद्धिबाट प्रभावित हुनुको साथै आर्थिक आपत्ति सामना गर्दै छः जनवरीमा उपभोक्ता मुल्य ०.८ प्रतिशतबाट वर्षभरी नै घट्यो। चीनले त्यो बेला पनि लक्ष्यहरू बनाएर तिनीहरूलाई पुरा गर्न थालेको थियो । अहिले त्यस्ता नीतिहरु अलगथलग बनेका छन् वास्तविक दुनियाबाट।
चीनले आफ्नो अर्थतन्त्रलाई पुनरुत्थान गर्न निजी क्षेत्रलाई सदुपयोग गर्न आवश्यक छ। निजी लगानी राष्ट्रिय कुलको आधा हो, तर २०२३ मा 0.४ प्रतिशतले घटेको छ, मुख्यतया सम्पत्तिमा आएको गिरावटको कारण। प्रधानमन्त्री लीले विदेशी फर्महरूको नवीनता र राष्ट्रिय उपचारको बारेमा भइरहेका हल्लाहरुका बारेमा आश्वस्त पारेका छन् । अस्थिर नियमन र सुरक्षाका नाममा हुने अधिकारीहरुको पागलपन शैलीका कारण लगानीकर्ताहरुले त्यति बढी आशा नगरेको महसुस गरेका छन् । अझै पनि सरकारसँग विश्वास सुधार गर्ने कुनै राम्रो तरिका छैन। बहुराष्ट्रिय लगानी ३० वर्षकै न्यून देखिएको छ ।अमेरिकी शेयरको तुलनामा चिनियाँ शेयरमा मूल्याङ्कन छुट ५४ प्रतिशत पुगेको छ, जुन सन् १९९० पछिकै सबैभन्दा खराब तथ्याङ्क हो, जसले स्थानीय र विदेशी लगानीकर्ताहरूमाझ निराशाको सङ्केत गर्छ।
यस असन्तुष्टिको बीचमा, राजनीतिक कोरियोग्राफीहरुले भन्छन् कि राष्ट्रपति सी आफ्नो हातले छनोट गरिएका अधीनस्थहरूसँग पनि शक्ति बाँडफाँड गर्न लगातार कम इच्छुक रहेका छन्।प्रधानमन्त्री लीको उद्घाटन भाषणमा पहिलेका प्रधानमन्त्रीहरूको तुलनामा आफ्नो बोसका बारेमा धेरै पटक उल्लेख गरेका थिए । सन् १९८० को दशकका महाधिवेशनपछि पहिलो पटक प्रधानमन्त्री लीलाई पिपुल कंग्रेसमा पत्रकार सम्मेलन गर्न दिइने छैन।यस्ता वरिष्ठ राजनीतिज्ञले आम जनताका व्यापक प्रश्नको जवाफ दिने यो एकमात्र अवसर थियो। अब पारदर्शिताको लागि यो सानो सहमति पनि हराएको छ, किनभने सीले आफ्नो कुरा बाहेक अन्य कसैको बोलीको कुनै मूल्य छैन भन्ने धारणालाई सुरक्षित गर्न चाहन्छन् । यसैबीच, टेक्नोक्रेटहरूलाई सीमान्तीकृत र अव्यवस्थित डाटाहरुको सहारामा दबाइन्छ।चीनको आर्थिक रणनीति जति कम विश्वस्नीय हुन्छ, त्यति नै मात्रामा सीले आफ्नो नियन्त्रणमा जोड दिन खोज्छन्।
यो बैठक मुख्यतया घरेलु मामिला भए पनि यसले अमेरिकासँग चीनको सम्बन्धमा असर पार्न सक्छ ।ह्वाइट हाउसको दौड अप्रत्याशित र अनुमान गर्न नसकिने भएकोले, चिनिया शासकहरूले पनि विवाद सल्टाउने प्रयास गरिरहेका छैनन्। प्रधानमन्त्री लीको भाषणमा ताइवानसँगको सम्बन्धलाई ‘शान्तिपूर्ण विकास’का रुपमा उल्लेख गरिएको छ, र निर्यातलाई ‘विकासको इन्जिन’को रूपमा काम गर्ने रुपमा अथ्र्याइएको छ , सम्भवतः विश्वका संरक्षणवादीहरूको थप उक्साहटबाट जोगिन।
तैपनि चिनिया शासकहरुले आफूलाई दीर्घकालीन शीतयुद्धकै जस्तो अवस्थामा देखेको प्रशस्त संकेतहरू प्रष्टै थिए । श्री लीले अझ बढी आत्मनिर्भर हुन अपिल गरेका छन् । नाममात्रको जीडीपीको पूर्वानुमान भन्दा माथि यस वर्ष रक्षा खर्च ७ प्रतिशतले बढ्नेछ । विज्ञानको क्षेत्रमा केन्द्र सरकारको खर्च बढ्दै गएको छ । बैठक सुरु हुने बित्तिकै एक चिनियाँ जहाज दक्षिण चीन सागरमा फिलिपिन्समा पुग्दै थियो भने चीनले माल्दिभ्ससँग नयाँ रक्षा सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्यो, यसले हिन्द महासागरमा थप तनाव बढाइरहेको छ । चिनियाँ राजनीति पहिलेको भन्दा अझ बढी अपारदर्शी भएको छ , तर सन्देश अस्पष्ट छः अर्थतन्त्र अझै गलत दिशामा छ, शक्ति अरु बढी केन्द्रित छ र सी अमेरिकासँगको प्रतिस्पर्धामा दृढतापूर्वक (अटलरुपमा) केन्द्रित छन्।
दि इकोनोमिष्टबाट,
(पश्चिमी मिडियाले चिनिया पिपुल कंग्रेसको बैठकलाई कसरी हेर्दछन् भन्ने बुझ्न सघाउ पुर्याउने ठानेर, दि इकोनोमिष्ट अनलाइनको यो टिप्पणीको भावानुवाद दिएको हो)।
प्रतिक्रिया दिनुहोस्