दाङ, २१ असोज । २०६६ सालमा घोराही उपमहानगरपालिका २ पनौरामा स्थापना गरिएको थारु सांस्कृतिक संग्रहालयमा राजनीतिक विवाद भएपछि संकटमा परेको छ । थारु समुदायको संस्कृति र पहिचानसँग जोडिएर स्थापना गरिएको उक्त थारु संग्राहलय अहिले संरक्षणको अभावमा परेको छ ।

संरक्षणको अभावमा थारु जातिसँग जोडिएर निर्माण गरिएका सामाग्री समेत विग्रन थाले पछि अहिले संग्राहलय संकटमा परेको सरोकारवालाहरु बताउँछन । स्थापना भएको केही वर्षसम्म सञ्चालनमा आए पनि अहिले संग्राहलय पुर्ण रुपमा बन्द रहेको छ ।

स्थापनाकालमा देशको विभिन्न ठाउँ र बाहिर देशबाट जिल्लामा आउने पर्यटकहरु अवलोकन गर्न आउने गरेका थिए । तर करिब तीन बर्ष यता देखि संग्रहालय बन्द भए पछि संग्रहालयमा अवलोकन गर्न आउने पर्यटकहरु फर्केर जाने गरेको पत्रकार एवम त्यहाँका स्थानिय सन्तोष दहित बताउनुभयो ।

यस्तै संग्रहालयको संरक्षणको भूमिका निभाउँदै आएको थारु कल्याणकारिण सभाको नेतृत्व चयनमा देखिएको राजनीतिक खिचा तानिले संग्रालय संकटमा परेको दहित बताउनुभयो ।

लामो समयसम्म संग्राहलय खुल्न नसेपछि संग्राहलय भित्र रहेका विभिन्न सामग्रीहरुमा ढुसि लागेर कुहिन थालेको संग्रहालय संरक्षकहरुको भनाई छ । त्यस्तै थारु समुदायभित्र विवादका कारण संग्रहालयको नाममा आएको रकम पटक पटक फ्रीज भएर जाने गरेको छ ।

संग्रहालयको भौतिक निर्माण तथा व्यवस्थापनका लागि पुरातत्व विभाग काठमाण्डौले संग्रहालयको भौतिक पुर्वाधारमा सुधार तथा निर्माणको लागि बजेट छुट्याए पनि सम्बन्धित निकायले सम्झौता गर्न नआए पछि बजेट फ्रिज हुने गरेको संग्राहलय निर्माणमा महत्वपुर्ण भुमिका निर्वाह गरेका लोक संस्कृतविद डाक्टर गोविन्द आचार्य बताउनुभयो ।

थारु जाति भित्रको राजनीतिक विवादले संग्राहलय संकटमा परेको उहाँले बताउनुभयो । उक्त संग्रहालयको व्यवस्थापन समितिका सचिव समेत रहेका थम्मन चौधरीले आफुले संग्रहालयको विकासका लागि धेरै कोसिस गर्दा पनि साथीहरुले साथ नदिएपछि संग्रहालय यस्तो अवस्था हुन पुगेको बताउनुभयो ।

थारु समुदायको बाहुल्य रहेको जिल्लामा एउटा थारु संग्राहलयको विकासका लागि थारु अगुवाहरुसंग पटक–पटक छलफल गरेपनि खासै चासो नदिएपछि आफु पनि चुप लागेर बसेको उहाँले बताउनुभयो ।

संग्रहालयमा थारु समुदायको पहिचान भल्किने विभिन्न सामग्रीहरु राखिएका छन् । परम्परागतमा थारु समुदायले प्रयोग गर्दै आएका विभिन्न किसिमका माटाका भाडाँकुडाका सामाग्रीहरु राखिएका छन् ।

त्यसैगरि पुर्खाहरुले लगाउदै आएका भेषभुषा, खेतिपातीमा प्रयोग गर्दैआएको हलो, वर्षामा ओढने छत्री, धान राख्नको लागि माटोका भाँडा ‘डेहरी’, भात पकाउने माटाका भाँडा, तरकारी चलाउने काठको डाडु राखिएका छन् ।