काठमाडौं २७ चैत । चीनले अमेरिकी सामानहरूमा लगाइने थप करलाई ३४ % बाट ८४% सम्म बढाउने घोषणा गरेको छ । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले हालै लागू गरेको शुल्कको जबाफ दिंदै यो कदम चालेको हो । यो कदमले विश्वका दुई ठूला अर्थतन्त्रहरूबीचको व्यापारिक तनावलाई थप चर्काउने संकेत गरेको छ। बेइजिङको यो घोषणा ट्रम्पको पछिल्लो कर नीति लागू भएको केही घण्टामै आएको हो । ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालमा चिनियाँ सामानहरूमा लगाइएको कुल करलाई १०४प्रतिशत सम्म पुर्‍याएको छ। चीनले आफ्नो प्रतिशोधात्मक कर बिहीबार, अप्रिल १०, २०२५ देखि लागू हुने जनाएको छ।

ट्रम्पको शुल्क र चीनको जवाफ
अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले आफ्नो दोस्रो कार्यकाल शुरू भएदेखि नै व्यापार नीतिमा आक्रामक कदम चालिरहेका छन्। उनले अप्रिल ८, २०२५ मा चिनियाँ सामानहरूमा थप शुल्कहरू घोषणा गर्दै पहिलेको ७०प्रतिशत करमा ३४प्रतिशत थपेर कुल १०४प्रतिशत प पुर्‍याएका हुन् । यो कदमलाई ट्रम्पले ‘अमेरिकी अर्थतन्त्रको संरक्षण र विदेशी अनुचित व्यापार अभ्यासहरूलाई सन्तुलनमा ल्याउने’ प्रयासको रूपमा व्याख्या गरेका छन्। उनले चीनलाई निशाना बनाउँदै आएका छन् ।
ट्रम्पको यो घोषणाको जवाफमा, चीनले तत्काल प्रतिक्रिया दिएको छ। चिनियाँ वाणिज्य मन्त्रालयले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै भनेको छ, ‘अमेरिकाको एकपक्षीय र संरक्षणवादी नीतिले विश्व व्यापार संगठन डव्लुटिओ को नियमहरूको उल्लंघन गरेको छ। हामी आफ्नो अर्थतन्त्र र उद्यमहरूको हित रक्षा गर्न यो कदम चाल्न बाध्य भएका हौं।’ मन्त्रालयले यो कर वृद्धिलाई ‘प्रतिशोधात्मक र आवश्यक’ कदमको रूपमा वर्णन गरेको छ, ती करहरु बिहीबारदेखि लागू हुने बताइएको छ।

विश्व व्यापारमा प्रभाव
यो पछिल्लो व्यापारिक टकरावले विश्वव्यापी आपूर्ति शृंखला र अर्थतन्त्रमा गम्भीर प्रभाव पार्ने विश्लेषकहरूले चेतावनी दिएका छन्। अमेरिका र चीनबीचको यो कर युद्धले उपभोक्ता मूल्यमा वृद्धि, उत्पादन लागतमा असर र व्यापारिक अनिश्चितता बढाउने सम्भावना छ। विशेष गरी, अमेरिकी उपभोक्ताहरूले चिनियाँ सामानहरूको मूल्य बढ्दा महँगीको मार झेल्नुपर्ने देखिन्छ, भने चिनियाँ बजारमा निर्भर अमेरिकी कम्पनीहरूले पनि ठूलो नोक्सानीको सामना गर्नुपर्ने जोखिम छ।

अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषका एक प्रवक्ताले भनेका छन् ूयी कर वृद्धिहरूले विश्व व्यापारको गति सुस्त बनाउन सक्छन्। यदि यो तनाव लम्बियो भने, विश्व अर्थतन्त्रमा १.५प्रतिशत सम्मको नकारात्मक प्रभाव पर्न सक्ने हाम्रो अनुमान छ।ू यस्तै, विश्व व्यापार संगठन ले पनि दुवै देशलाई संयम अपनाउन र वार्ता मार्फत समाधान खोज्न आग्रह गरेको छ।

अमेरिकी शुल्कहरूको पृष्ठभूमि
ट्रम्पले आफ्नो पहिलो कार्यकालदेखि नै चीनमाथि कडा व्यापार नीति अपनाएका थिए। सन् २०१८ मा शुरू भएको व्यापार युद्धमा उनले चिनियाँ सामानहरूमा अर्बौं डलर बराबरको कर लगाएका थिए । त्यसको जवाफमा चीनले पनि अमेरिकी कृषि उत्पादन, सवारी साधन र अन्य सामानहरूमा प्रतिशोधात्मक कर लगाएको थियो। पहिलो चरणको सम्झौता सन् २०२० मा भए पनि, त्यसले दुई देशबीचको तनावलाई पूर्ण रूपमा कम गर्न सकेन।

ट्रम्प दोस्रो कार्यकालमा फर्किएपछि, ट्रम्पले आफ्नो ‘अमेरिका पहिलो’ नीतिलाई अझ कडाइका साथ अगाडि बढाएका छन्। उनले हालैका महिनाहरूमा मेक्सिको, क्यानडा र युरोपेली संघ जस्ता अन्य व्यापारिक साझेदारहरूमाथि पनि शुल्क बढाउने धम्की दिएका छन्। तर, उनको मुख्य निशाना भने चीन नै बनेको छ। अप्रिल ८ मा लागू भएको १०४% करले चिनियाँ प्रविधि, इलेक्ट्रोनिक्स, र कपडा जस्ता क्षेत्रहरूलाई विशेष रूपमा प्रभावित पार्ने अपेक्षा गरिएको छ।

चीनको रणनीति र प्रतिक्रिया
चीनले यो कर वृद्धिलाई ट्रम्पको शुल्कसँग ूमेल खानेू कदमको रूपमा प्रस्तुत गरे पनि, उसको रणनीति केवल प्रतिशोधमा सीमित छैन। चिनियाँ अधिकारीहरूले आफ्नो अर्थतन्त्रलाई आत्मनिर्भर बनाउने र वैकल्पिक बजारहरू खोज्ने प्रयासलाई तीव्र बनाएका छन्। चीनले अफ्रिका, दक्षिणपूर्वी एशिया र युरोपमा आफ्नो निर्यात बजार विस्तार गर्न ठूलो लगानी गरिरहेको छ।

चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको मुखपत्र पिपल्स डेलीले सम्पादकीयमा लेखेको छ, ‘अमेरिकाको संरक्षणवादले हामीलाई कमजोर बनाउन सक्दैन। हामी यो चुनौतीको सामना गर्न तयार छौं र यो व्यापार युद्धबाट अझ बलियो भएर निस्कनेछौं।’ यस्तै, चिनियाँ उद्यमीहरूलाई आन्तरिक उत्पादन बढाउन र प्रविधिमा आत्मनिर्भर हुन प्रोत्साहन दिइएको छ।

अमेरिकी बजार र उपभोक्तामा प्रभाव
ट्रम्पको १०४% करले अमेरिकी बजारमा चिनियाँ सामानहरूको मूल्य आकाशिने निश्चित छ। विशेषगरी स्मार्टफोन, टेलिभिजन, र खेलौनाहरू जस्ता सामानहरूको मूल्यमा उल्लेखनीय वृद्धि हुने छ। अमेरिकी खुद्रा व्यापारीहरूले यो करको बोझ उपभोक्ताहरूमाथि नै पार्ने चेतावनी दिंदै आएका छन् ।

‘हामीलाई यो करको प्रभाव कम गर्न निकै गाह्रो छ’ एक प्रमुख अमेरिकी खुद्रा कम्पनीका सीईओले भनेको द वालस्ट्रिट जर्नलले उल्लेख गरेको छ। ‘हामीले या त मूल्य बढाउनुपर्छ, या त वैकल्पिक आपूर्तिकर्ता खोज्नुपर्छ, जुन तत्काल सम्भव छैन।’ यस्तो अवस्थामा, अमेरिकी उपभोक्ताहरूले महँगीको मार झेल्नुपर्ने देखिन्छ।

विश्व नेताहरूको प्रतिक्रिया
यो व्यापारिक टकरावले विश्वभरका नेताहरूको ध्यानाकर्षण गरेको छ। युरोपेली संघले दुवै देशलाई ूसंयम अपनाउनू आग्रह गरेको छ भने, भारतले यो अवस्थालाई आफ्नो निर्यात बढाउने अवसरको रूपमा हेरेको छ। जापान र दक्षिण कोरियाले पनि यो तनावले आफ्नो प्रविधि र अटोमोबाइल उद्योगमा पर्न सक्ने प्रभावबारे चिन्ता व्यक्त गरेका छन्।

भविष्यको अनिश्चितता
चीनको ८४प्रतिशत प्रतिशोधात्मक कर र अमेरिकाको १०४प्रतिशत शुल्कले दुवै देशबीचको सम्बन्धलाई थप जटिल बनाएको छ। विश्लेषकहरूका अनुसार, यो तनावले विश्व अर्थतन्त्रलाई मन्दीको जोखिममा धकेल्न सक्छ। यदि दुवै पक्षले वार्ताको बाटो अपनाएन् भने, यो व्यापार युद्ध लम्बिन सक्ने र त्यसको प्रभाव लामो समयसम्म रहने सम्भावना छ।

चीन र अमेरिकाले एकअर्कालाई दोष लगाइरहँदा, विश्व बजार त्रसित छ। अबको केही दिनमा दुवै देशका थप कदमहरूले यो तनावको दिशा निर्धारण गर्नेछ। बेइजिङ र वासिङ्टनबीच संवादको सम्भावना कायमै रहे पनि, हालको अवस्थाले विश्व व्यापारमा नयाँ अनिश्चितताको युग शुरू भएको संकेत गरेको छ।