ट्रम्पले शुक्रबार युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीसँग ह्वाइटहाउसमा भेट गर्नेछन्

खनिज–अधिकार सम्झौतामा सहमति

काठमाडौं १४ । अन्ततः युक्रेनले अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पसँग भेट्न पाउनेभएपछि खनिज–अधिकार सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्न सहमत भएको छ। राष्ट्रपति ट्रम्प निकट द वाल स्ट्रिट जर्नलका अनुसार शुक्रबार ह्वाइट हाउसमा राष्ट्रपति ट्रम्प र युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीबीचको बैठकमा सम्झौताले अन्तिम रूप लिनेछ ।

पत्रिकाका अनुसार अब सम्झौताको पाठमा सहमति भइसकेको छ, र अमेरिकाले यसअघि युक्रेनको खनिज स्रोत विकासबाट सम्भावित ५०० अर्ब डलरको अधिकार माग्ने आफ्नो मागमा भने लचकता देखाएको छ ।
“यो एकदम ठूलो सम्झौता हो। यो एक ट्रिलियन डलरको सम्झौता हुन सक्छ,“ ट्रम्पले मंगलबार पत्रकारहरूलाई भनेका थिए “हामी युक्रेन र रूसले लडिरहेको युद्धमा सयौं अर्ब डलर खर्च गरिरहेका छौं जुन कहिल्यै हुनुहुँदैनथ्यो।“

हस्ताक्षर समारोह जेलेन्स्कीको लागि व्यक्तिगत विजय हुनेछ, उनले ट्रम्पसँग प्रत्यक्ष बैठकको लागि जोड दिइरहेका थिए न्युयोर्क टाइम्सले लेखेको छ । तर अमेरिकाले मस्कोसँग युद्ध समाप्त गर्ने बारे छलफल शुरू गर्दा युक्रेनलाई बाहिर राखिएको देख्नुप¥यो । यसअघि युक्रेनी राष्ट्रपतिले अर्थन्त्री स्कट बेसेन्टले प्रस्तुत गरेको खनिज–अधिकार सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्न अस्वीकार गरेका थिए।

जेलेन्स्कीको अस्वीकारले वाशिंगटन र कीभबीचको सम्बन्धमा तीव्र उतारचढाव आएको थियो । युक्रेनी राष्ट्रपतिले महिनौंदेखि भनेका थिए– रूसविरुद्धको युद्धमा युक्रेनका सहयोगीहरूले देशको खनिज स्रोतहरूमा पहुँच पाउन सक्छन्। तर, उनले भने – युक्रेनको लागि सुरक्षा ग्यारेन्टी समावेश नभएको सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्न सक्दैनन्। युरोपभरका अधिकारीहरूले पनि अमेरिकाले प्रस्तावमा राखेका केही मागहरू—जस्तै खनिज विकासबाट ५०० अर्ब डलरसम्मको राजस्वको अधिकार—प्रति आश्चर्य व्यक्त गरेका थिए । यो रूसको आक्रमण शुरू भएदेखि अमेरिकाले युक्रेनलाई दिएको सहयोग राशी भन्दा धेरै हो ।
युक्रेनसँग अमेरिकाले महत्वपूर्ण ठानेका ५० मध्ये कम्तीमा २० खनिजहरूको भण्डार भएको विश्वास गएिको छ । “म यस्तो कुरामा हस्ताक्षर गर्न चाहन्न जुन १० पुस्तासम्मका युक्रेनीहरूले तिर्नुपरोस्,“ जेलेन्स्कीले आइतबारको पत्रकार सम्मेलनमा बताएको वाशिंगटन पोष्टले लेखेको छ ।

जेलेन्स्कीले प्रारम्भिक प्रस्ताव अस्वीकार गरेपछि, ट्रम्पले उनलाई तानाशाह भनेका थिए ।युक्रेनले युद्ध शुरू गरेको ट्रम्पले दावी गर्दै आएका छन् । शीर्ष अमेरिकी अधिकारीहरूले युक्रेन बिना नै द्वन्द्व समाप्त गर्ने बारे रूसी समकक्षीहरूसँग भेट गरे, र अमेरिकाले रूसको आक्रमणको निन्दा गर्ने संयुक्त राष्ट्रको प्रस्तावको विपक्षमा समेत मतदान गरेको छ ।
नयाँ समझौतामा सुरक्षा ग्यारेन्टीहरू समावेश नभएपनि, युक्रेनी अधिकारीहरूले यो सम्झौताले ट्रम्पसँग देशको सम्बन्ध रिसेट गर्न मद्दत गर्न सक्छ भन्ने आशा गरेको जर्नलले लेखेको छ ।

ट्रम्पले भनेका छन्– युक्रेनमा शान्ति सैनिकहरू हुनेछन्, तर अमेरिकाले निवारण मिशनमा कुनै समर्थन वा सेना पठाउने छैन । युक्रेनमा युरोपेली सेनाहरूको रूसको विरोधको बाबजुद, ट्रम्पले मंगलबार पत्रकारहरूलाई आश्वासन दिए कि सम्झौतामा “सबैलाई स्वीकार्य शान्ति राख्ने रूप“ समावेश हुनेछ। सम्झौताको अन्तिम पाठमा सहमति भएको कुरा पहिले फाइनान्सियल टाइम्सले रिपोर्ट गरेको थियो।

सम्झौताको शर्तहरूअन्तर्गत, युक्रेनले भविष्यको खनिज स्रोत विकासबाट केही आय युक्रेनमा परियोजनाहरूमा लगानी गर्ने कोषमा जानेछ । हाल युक्रेनी सरकारको लागि पैसा कमाउने स्रोतहरू—जस्तै विद्यमान तेल र ग्यास उत्पादन—यो सम्झौताबाट छुट हुनेछन्। अमेरिकाको कोषमा हिस्सेदारी र संयुक्त स्वामित्व सम्झौताको आकार भविष्यका सम्झौताहरूमा तय हुनेछ।

हालैका दिनहरूमा ट्रम्पका कथनहरूले कीभ मात्र होइन, युरोपभरका नेताहरूलाई पनि झस्काएको छ, जसले गत हप्तादेखि बैठकहरूको शृंखला आयोजना गरेर अमेरिकाले आफ्नो समर्थन फिर्ता लिएमा युक्रेनलाई कसरी सहायता गर्न सकिन्छ भनेर योजना बनाइरहेका छन्।
अमेरिकी समर्थन बिना, वर्तमान र पूर्व पश्चिमी अधिकारीहरू भन्छन्, युक्रेन कम्तीमा गर्मीसम्म उही तीव्रतामा लड्न राम्रोसँग सुसज्जित छ। त्यसपछि, कीभले गोला बारूदको अभाव र आफ्ना सबैभन्दा जटिल हतियारहरू प्रयोग गर्न असमर्थ हुन सक्छ।

वाशिंगटनलाई कीभबाट थप टाढा राख्ने आशामा, क्रेमलिनले हालै रूस र रूसले कब्जा गरेको युक्रेनका भागहरूमा खनिज स्रोतहरूमा अमेरिकालाई पहुँच दिने प्रस्ताव राखेको छ। युरोपले, यसैबीच, युक्रेनको लागि आफ्नै खनिज अधिकार प्रस्ताव तयार गरेको छ।
वाशिंगटनमा रहेको सेन्टर फर युरोपियन पोलिसी एनालिसिस थिंक ट्यांककी अध्यक्ष र सीईओ अलिना पोल्याकोभाले भने अनुसार अमेरिकासँग युक्रेनको सम्झौताले रूससँग शान्ति वार्तामा ट्रम्पको प्रभाव बढाउन सक्छ। “यो युक्रेनबाट ठूलो छुट भएकोले अमेरिकाले मस्कोबाट ठूलो माग गर्नुपर्छ,“ भनेको जर्नलले उल्लेख गरेको छ ।
युक्रेनसँग अमेरिकाले महत्वपूर्ण ठानेका ५० मध्ये कम्तीमा २० खनिजहरूको भण्डार भएको विश्वास गरिन्छ। यीमा लिथियम, ग्राफाइट, टाइटेनियम, युरेनियम र रेयर अर्थहरू समावेश छन्, जुन १७ तत्वहरूको संग्रह हो जुन सेलफोनदेखि रक्षा उद्योगसम्म सबै कुराको लागि आवश्यक छ। उनीहरूको सामूहिक सम्भावित मूल्य उद्योग विश्लेषकहरूका अनुसार ट्रिलियन डलर सम्म अनुमान गरिएको छ।
ती खनिज भण्डारहरूको ४०% सम्म हाल रूसले कब्जा गरेका क्षेत्रहरूमा छन्। युक्रेनको नियन्त्रणमा रहेको धेरैजसो कहिल्यै खानी उत्खनन गरिएको छैन। तिनलाई व्यावसायिक रूपमा व्यवहारिक बनाउन, केही अवस्थामा, वर्षौंको अध्ययन र सयौं मिलियन डलरको लगानी आवश्यक पर्छ—जुन युद्ध जारी रहँदा जुटाउन गाह्रो हुनेछ।