काठमाडौं ११ फागुन । देशकै प्रमुख विश्वविद्यालय कसरी सुधार्ने र कसरी यसको गुमेको साख फर्काउने भन्ने बहस सिर्जना भइरहेका बेला त्रिभुवन विश्वविद्याल त्रिवि मा उपकुलपति नियुक्त भएका छन्, प्रा।डा। केशरजंग बराल ।
राजनीतिक हस्तक्षेपमुक्त विश्वविद्यालय बनाउन प्रतिस्पर्धाबाट नेतृत्व छानिनुपर्ने प्राज्ञिक व्यक्तिहरुको दबाबकाबीच ४३ जनाबाट १४ जना, ३ जना हुँदै प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डबाट उपकुलपतिमा बराल नियुक्त भएका छन् ।
विश्वविद्यालयलाई राजनीतिमुक्त गराउने, गुमेको साख फर्काउने, अनुसन्धान केन्द्रित शैक्षिक कार्यक्रम चलाउने, सम्बन्धन र बजेटलाई व्यवस्थित गर्ने काम नगरी सजिलै त्रिवि नसुध्रने प्राज्ञिक जगतले आवाज निकालिरहेका बेला बराल नेतृत्वमा आइपुगेका छन् ।
पाल्पामा जन्मिएर अहिले पोखरा घर भएका बरालले २०३९ सालमा विराटनगरको महेन्द्र मोरङ क्याम्पसबाट प्राध्यापन सुरु गरेका थिए । त्यसपछि पोखराकै पृथ्वीनारायण क्याम्पसमा प्राध्यापन थाले । पोखराबाटै भारत गएर विद्यावारिधी गरी फर्केका बरालले विभिन्न दातृ नियोगको वित्त क्षेत्रमा जागिर खाँदै फेरि त्रिवि सेवामै फर्किए ।
२०६४ सालमा पोखरा विश्वविद्यालयको उपकुलपतिमा नियुक्त भएर अनुभव लिएका बराल २०६८ मा कार्यक्रम पूरा गरेपछि फेरि त्रिविमै फर्किएर सेवा थालेका हुन् । प्रोफेसरकै रुपमा विभिन्न देशमा पुगेका बराल २०७७ मा निवृत्त भएपछि विश्वविद्यालय क्षेत्रकै विभिन्न आयोग र समितिमा बसेर विशेषज्ञका रुपमा काम गरिरहेका थिए । यही शिलशिलामा बराल त्रिभुवन विश्वविद्यालयको २० औं उपकुलपति हुन आइपुगेका छन् ।
विश्वविद्यालयका बेथिति सुधार्न कतिपय आन्तरिक व्यवस्थापन र कतिपय बाहिरी वातावरणबाट काम हुने बरालले बताए ।
प्रधानमन्त्री प्रचण्डले उपकुलपतिमा नियुक्त गर्दा बराल पोखरामै थिए । नियुक्ती पत्र ग्रहण गर्न काठमाडौं उड्नुअघि बराललाई चुनौतिमा चाङमा उभिएको त्रिभुवन विश्वविद्यालय सुधार्ने योजनाबारे सोधेका थियौं । राजनीतिले ग्रसित, शैक्षिक कार्यक्रम नै अस्तव्यस्त र विद्यार्थीबाटै साख गिरिरहेको त्रिविलाई सुधार्न उपकुलपति एक्लैले नसक्ने बरालले बताए ।
‘विश्वविद्यालय चुनौतिको चाङमा छ, यो सत्य कुरा हो । यो चुनौति समाधान गर्न एउटा भिसीले मात्रै गर्न सक्ने कुरा हुँदैन । सबै राजनीतिक दलको संयोजन र सहयोगविना सुधार्न सकिँदैन,’ बरालले अनलाइनखबरसँग भने, ‘किनभने विश्वविद्यालयको सबैभन्दा डिस्टर्बिङ फ्याक्टर्स नै विभिन्न दलका भातृ संगठन छन् । ती भातृ संगठनले टियुको पक्षमा शैक्षिक वातावरण बनाउनका निम्ति विभिन्न राजनीतिक दलहरुको सहयोगविना सम्भव छैन ।’
राजनीतिक दलहरुमा त्रिभुवन विद्यालयलाई एउटा राम्रो वातावरण बनाउँ र सुधारौं भन्ने भावना विकास नहुँदासम्म भिसी एक्लैले मात्रै सुधार्न सम्भव नभएको उनको निश्कर्ष छ । विश्वविद्यालयका बेथिति सुधार्न कतिपय आन्तरिक व्यवस्थापन र कतिपय बाहिरी वातावरणबाट काम हुने बरालले बताए ।
विश्वविद्यालयलाई गति दिन अहिलेसम्मका अनुभव लगाएर विश्वास गर्न लायक बनाउने बरालले बताए । विश्वविद्यालयमा शैक्षिक वातावरण बनाउन एक जना उपकुलपतिले धेरै गर्न नसक्ने तर सहकार्य र समन्वयनमा सुधारको रिजल्ट भने दिने उनको भनाइ थियो ।
‘‘मेरो पहिलो प्राथमिकता के हो भने एकेडेमिक क्यालेन्डर बनाएर कार्यान्वयन गर्ने र शैक्षिक कार्यक्रमलाई ट्र्याकमा ल्याउने हुनेछ,’ बरालले भने, ‘विद्यार्थीले शैक्षिक क्यालेन्डर मागिरहेका छन्, त्यसको कार्यान्वयन भइराखेको छैन । जसका कारण समयमै शैक्षिक कार्यक्रम हुन सकिरहेका छैनन् ।’
बरालको दोस्रो प्राथमिकतामा परीक्षाको नतिजा समयमै निकाल्ने छ । परीक्षाको नतिजामा समयमै नआउँदा पनि विश्वविद्यालयप्रति धेरैको विश्वास घटेको उनको भनाइ छ । समयमै नतिजा प्रकाशन गर्न नसक्नुमा विभिन्न कारणहरु रहेको र त्यसको पुनर्संरचना गर्नुपर्ने बरालले बताए । केही संस्थागत विकास पनि गर्ने योजना बरालले सुनाए ।
बरालले तेस्रो प्राथमिकतामा पाठ्यक्रम सुधारलाई राखेका छन् । ‘त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा मेरो तेस्रो प्राथमिकताको विषय पाठ्यक्रमको सुधार हो । धेरै वर्षसम्म पनि पाठ्यक्रम अध्यावधिक भइराखेको छैन,’ बरालले भने, ‘श्रम बजार र मागअनुसार पाठ्यक्रमलाई अध्यावधिक गर्नुपर्ने छ । यी ३ कुरा हुनेवित्तिकै विश्वविद्यालयप्रति विद्यार्थीको आकर्षण बढ्छ ।’
प्रतिक्रिया दिनुहोस्