काठमाडौ, १ असोज । नेपाली कांग्रेसका संस्थापन इतरका नेता डा: शेखर कोइराला र महामन्त्री गगन थापावीच सम्बन्ध नजिक न टाढाको अवस्थामा छ ।

दुबै नेताले आफूहरु एकै ठाउँमा रहेको बताउँछन् । तर इतर पक्षका नेताहरु भने यी दुई नेताबीच कहिं न कहिं एक अर्काप्रति आशंका रहेको बताउँछन् । हालै संस्थापन इतरकै नेता अर्जुन नरसिंह केसीले महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मा र केन्द्रीय सदस्य प्रदीप पौडेललाई आफ्नै निवासमा बोलाएर छलफल गरे । यो छलफलमा डा। शेखर भने सहभागी थिएनन् ।

हालै तपाईंले महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मा र केन्द्रीय प्रदीप पौडेललाई राखेर नेताहरुसँग छलफल गर्नुभयो । के थियो छलफलको एजेण्डा ?समग्र पार्टी एकता अहिलेको आवश्यकता हो । त्यसो हुन नसके पनि पार्टी सुधारको आन्दोलनमा लागेका जे जति साथीहरु छन्, ती एक ठाउँमा हुनुपर्छ । चाहे, गगनजी होस्, शेखरजी होस्, चाहे म हुँ, सुधारमा लागेकाहरु एक ठाउँमा बसेर नयाँ बाटो दिन सक्नुपर्छ ।

महाधिवेशनमा जितेर विश्वप्रकाश महामन्त्री हुनुहुन्छ । प्रदीप पौडेल केन्द्रीय सदस्य हुनुहुन्छ । दुबै प्रभावशाली युवा हुन् । उनीहरुलाई पनि सँगै लिएर जानुपर्छ भन्ने मेरो मत हो । शेखरजी सहितको २÷४ वटा बैठकमा विश्व–प्रदीपलाई सहभागी गराउने प्रस्ताव मैले राखेको थिएँ, तर सफल हुन सकेन ।

डा। शेखर कोइरालाले उहाँहरु सहितको बैठक राख्न किन चासो दिनुभएन ?

त्यो कुरा मैले पनि बुझेको छैन । शेखरजीसँग हालसालै मेरो छलफल भएको पनि छैन । त्यसैले किन मान्नु भएन, तपाईहरुले नै उहाँसँगै सोध्दा वेश हुन्छ ।

तर सामूहिक नेतृत्वमा जानुपर्छ भन्ने मेरो भनाइ हो । गिरिजाबाबुको समयदेखि सामूहिक नेतृत्वमा विश्वास गरें । उहाँले एक्लै डिसिजन गर्दा चित्त नबुझेर महिनौंसम्म गिरिजाबाबुलाई नभेटेको इतिहास पनि छ ।

एक्लै निर्णय गर्ने र त्यसलाई लाद्ने प्रवृत्तिविरुद्ध शेरबहादुर देउवासँग पनि असहमति राख्दै आएको हुँ । तर अहिले हाम्रै समूहमा पनि सामूहिक नेतृत्वको अवधारणा लागू भएको देखिएको छैन । यसमा म अत्यन्तै दुःखी छु ।

तथापि अहिले पनि मेरो कोसिस पार्टी सुधारको आन्दोलनमा लागेका सबैलाई मिलाउने नै छ । तर अब धेरै कोसिस गर्ने पक्षमा छैन । सबैको आ–आफ्नो सुर हो भने म पनि सभापतिको उम्मेदवारी घोषणा गर्छु । शेखरजी हाम्रो समूहबाट सभापतिमा लड्नुभएको हो । टिमको हिसाबले हाम्रो फस्र्ट म्यान शेखरजी नै हो । शेखरजीलाई मैले ग्रुप लिडर मानेको हुँ, मेरो नेता त उहाँ होइन नि ।

मैले विश्व–प्रदीप सहितको त्यो छलफल कसैको पक्ष र विपक्षमा राखेको होइन । यो टिमलाई सशक्त बनाएर लिएर जानुपर्छ । सभापतिको उम्मेदवार शेखरजी भएकाले उहाँकै नेतृत्वमा अघि बढौं । भोलि को के हुनुपर्छ, त्यसबेला सामूहिक छलफल गरेर जाऔं भन्ने नै हो ।
गगनजी महामन्त्री, प्रभावकारी युवक र भविष्यको आशाको रुपमा जनताले हेरेका छन् । तर, उहाँ गगन पनि मेरो नेता होइन । मैले उहाँहरुसँग हिँड्नुपर्छ भन्ने के छ ? म नयाँ ढंगले सोंच विकास गर्छु ।

तर, तपाईंले महामन्त्री गगनलाई केन्द्रमा राखेर विश्व–प्रदीपहरुसँग बैठक राख्नुभएको थियो भन्ने तपाईंहरुकै समूहका नेताहरु भन्छन् नि रु

होइन, होइन । उहाँहरु विश्व–प्रदीप लाई जोड्ने कुरामा पहिलेदेखि नै भएको हो । जेठको अन्तिमतिर शेखरजी लगायत हाम्रो टिमका सम्पूर्ण पदाधिकारीलाई बोलाएको थिएँ । मेरै घरमा भएको त्यो छलफलमा केन्द्रीय सदस्य बलबहादुर केसी र डा: मिनेन्द्र रिजाल पनि हुनुहुन्थ्यो ।

त्यही छलफलमा मैले विश्व–प्रदीपलाई पनि यो समूहमा ल्याउन प्रस्ताव गरें । बोलाएर मात्रै के गर्ने रु उहाँहरु प्रतिवद्ध हुनुहुन्छ कि हुनुहुन्न भन्ने कुरा पनि बैठकमा उठ्यो । मैले टिमलाई जति बृहत बनाउन सकियो, त्यति समूहको शक्ति बढ्छ । उहाँहरुलाई पाखा राख्नुपर्ने कुरा छैन । उहाँहरु टिममा प्रतिवद्ध हुनुहुन्छ, म जिम्मेवारी लिन्छु भनेँ । त्यसपछि विश्व–प्रदीपसँग कुरा गर्ने र एक हप्तापछि मिटिङ गर्ने भनिएको थियो ।

त्यसैले मैले विश्व–प्रदीप सहितको त्यो छलफल कसैको पक्ष र विपक्षमा राखेको होइन । यो टिमलाई सशक्त बनाएर लिएर जानुपर्छ । सभापतिको उम्मेदवार शेखरजी भएकाले उहाँकै नेतृत्वमा अघि बढौं । भोलि को के हुनुपर्छ, त्यसबेला सामूहिक छलफल गरेर जाऔं भन्ने नै हो । त्यसको अर्थ अरुले आफू–आफू गर्दै जाने, हामीसँग कुनै सरसल्लाह नगर्ने तर मैले चाहिँ परामर्श गर्नुपर्छ भन्ने चाहिँ होइन ।

तपाईंहरुको कुरा सुन्दा त समूहकै नेताहरु, खासगरी शेखर र गगनबीच नै विश्वास नभएको होला कि जस्तो पो देखियो त ?

होइन, त्यस्तो छैन । हामी पनि यही समूहमा छौं नि १ नमिलेर सुख पाइन्छ रु एउटा–एउटा फाँटमा उनीहरु दुईले नेतृत्व गर्दा पनि म सहयोगी बन्छु । तर, आफू एक्लै हिंड्न खोजे कसैलाई पनि सहयोग गर्दिन ।

तपाईंले होइन होइन भनेपनि घटनाक्रमले त्यही भन्छ । पछिल्लो केन्द्रीय समिति बैठकअघि यो समूहका नेताहरुको बीचमा छलफल समेत हुन सकेको छैन ।

पार्टीभित्र महामन्त्रीहरुको भूमिका जति प्रभावकारी हुनुपर्ने हो, त्यो देखिएको छैन । तर हाम्रो विधान सभापति केन्द्रित छ । सभापति केन्द्रित नै विधान बनाउने हो भने आम क्रियाशील सदस्यले सभापति चुन्ने व्यवस्था गर्नुपर्छ । र, सभापतिले अरुलाई मनोनित गर्ने व्यवस्था हुनुपर्छ ।
त्यो बेला मैले त धेरैचोटी आग्रह गरेको हुँ । केही साथीहरुले मलाई नै बैठक बोलाउनुस् पनि भन्नुभयो । तर समूहको नेतृत्व शेखर–गगन नै भएकाले उहाँहरुले सल्लाह गरेर बैठक गर्नुपर्छ भनेँ । उहाँहरुले बैठक बोलाउनुभएन ।

यो पटक पनि त्यही हुने होला, होइन ?

बैठक बोलाउनुपर्ने त्यो बेला ९२ साउनको केन्द्रीय समिति बैठकअघि० हो, अहिले त पहिलेको समीक्षा न हो । तथापि समूहका नेताहरुबीच छलफल हुन्छ कि हुन्न भन्ने प्रश्न छ, यसबारे ध्यान दिए–नदिएको मलाई थाहा छैन ।

समग्र पार्टी सञ्चालनमा कुरा गर्दा, सभापतिले विधान पालना नगरेको विषय नयाँ भएन महामन्त्रीद्वयको भूमिकालाई चाहिँ कसरी हेर्नुभएको छ ?

जनस्तरमा उहाँहरुको भूमिका प्रभावकारी नै देखिएको छ । बीपी साहित्य महोत्सव महामन्त्री दुईको सोंच हो । यसले राम्रो प्रभाव पनि परेको छ । बीपी राजनेता मात्रै होइन, राजनीतिक दार्शनिक पनि हो । तर उहाँको साहित्यिक पक्ष कांग्रेसले कहिले उजागर गरेको थिएन । यो पटक महोत्सवले साहित्यकार बीपी र कांग्रेस जोड्ने काम गरेको छ । यसरी हेर्दा पब्लिक इमेजलाई डेभलप गर्ने कार्य गर्नुभएको छ ।

यसका बाबजुद पार्टीभित्र महामन्त्रीहरुको भूमिका जति प्रभावकारी हुनुपर्ने हो, त्यो देखिएको छैन । तर हाम्रो विधान सभापति केन्द्रित छ । सभापति केन्द्रित नै विधान बनाउने हो भने आम क्रियाशील सदस्यले सभापति चुन्ने व्यवस्था गर्नुपर्छ । र, सभापतिले अरुलाई मनोनित गर्ने व्यवस्था हुनुपर्छ । हामीले सामूहिक नेतृत्व त भन्छौ, सबै अधिकार सभापतिमा केन्द्रित छ । सभापतिसँग अलिकति असहमति हुनेबित्तिकै महामन्त्रीहरुले केही गर्न नसक्ने अवस्था छ ।

सबभन्दा चिन्ताको विषय चाहिँ सभापतिले समयमा महाधिवेशन फेरि पनि नगर्ने हो कि भन्ने छ । त्यसो भयो भने पार्टीलाई झन् ठूलो घाटा हुन्छ । त्यो कुरा उहाँका नजिकका मान्छेले सभापतिलाई बुझाइदिए राम्रो हुन्छ ।

कांग्रेसबाट बनेका मन्त्रीहरुको काम कारबाहीलाई चाहिँ कसरी हेर्नुभएको छ ?

सबैको प्रभावकारी नभएको त म भन्दिन । तर हामी पनि त्यही हुलमा हरायौं कि भन्ने धेरै साथीहरुको गुनासो छ । समय अनुसार उहाँहरुले काम देखाउनु होला । काम गरेर देखाउन नसके जसले जिम्मेवारी लिनुभएको छ, उहाँ असफल हुनुहुन्छ । म व्यक्तिगत टिप्पणी गर्न चाहन्न ।

भ्रष्टाचार विरोधी अभियानमा सरकारले सम्झौताहीन यात्रा गर्न सक्नुपर्छ । जुन अभियान सुरु भएको छ, त्यसलाई कतैबाट पनि बाधा नपरोस् ।

बाधा त कांग्रेसबाट नै परेको भनिन्छ ?

बाधासँग लड्ने आँट सरकारसँग हुनुपर्छ । कोही कसैबाट बाधा परेर भ्रष्टाचार विरुद्धको अभियानमा सरकार लाग्न सक्दैन भने त्यो उसको निरीहता हो । मैले प्रधानमन्त्रीलाई पनि भनेको छु, सत्ता नभएपनि तपाईंसँग इतिहास रहन्छ । आँट भएन भने अरुलाई दोष देखाएर हुँदैन ।

अब आउने केसहरु कसरी जान्छन्, त्यो पनि हेरौं । पैसा कमाउ, त्यसकै आधारमा राजनीति गर भन्ने भयो भने यो लोकतन्त्र अफापसिद्ध हुन्छ ।