काठमाडौं १२ मंसिर (विभिन्न एजेन्सी) । अमेरिका सरकारले एचआईभी संक्रमित व्यक्तिहरूसँग अंग प्रत्यारोपणको अनुमति दिएको छ । यो निर्णयले अंग डोनर पूललाई विस्तारित गरेको छ । अमेरिकी स्वास्थ्य अधिकारीहरूले मंगलबार घोषणा गरे नुसार अब एचआईभी संक्रमित व्यक्तिहरूलाई पनि एचआईभी संक्रमित डोनरहरूबाट किड्नी र लिभर प्रत्यारोपणको अनुमति हुनेछ ।

यो ऐतिहासिक कदमले सबै बिरामीहरूको लागि अंगको प्रतीक्षाको समय घटाउने र एचआईभी संक्रमित व्यक्तिहरूको लागि जीवनदायिनी उपचार प्राप्त गर्नका लागि कठिनाइहरू घटाउने अपेक्षा गरिएको छ।

अहिलेसम्म, यस्ता प्रत्यारोपणहरू केवल अनुसन्धान अध्ययनको भागको रूपमा मात्र अनुमति दिइएका थिए। त्यसबाहेक एचआईभी संक्रमित व्यक्तिहरूले आफ्नो किड्नी वा लिभर दान गर्न सक्दैनथे।

यो ऐतिहासिक कदम, बुधबारदेखि प्रभावी हुनेछ न्युयोर्क टाइम्सले जनाएको छ ।
यो एचआईभीको उपचारमा भएका चिकित्सकीय प्रगतिको एक उदाहरण हो र यसले रोगप्रति रहेको कलंक घटाउने प्रयासलाई बलियो बनाउँछ, विशेषज्ञहरूको भनाइ छ।
२०२३ मा, खाद्य र औषधि प्रशासन एफडीएले समलिङ्गी र द्वैधलिंगी पुरुषहरूको रगत दान प्रतिबन्धलाई सहज बनाएको थियो । त्यो पनि एड्स संकटको एक अंश थियो। र गत वसन्तमा, अमेरिकाको एक प्रमुख बाल रोग विशेषज्ञ संगठनले बताए अनुसार एचआईभी संक्रमित आमाहरूले यदि विशेष औषधि लिइरहेका छन् भने दूध पिलाउन सक्नेछन्।

‘यो रोग अब मृत्युदण्ड जस्तो प्राणघातक छैन, अब यो पूर्ण रूपमा व्यवस्थापनयोग्य रोग बनिसकेको छ’ जोन्स हप्किन्स स्कूल अफ मेडिसिनकी चिकित्सा र अनकोलोजीकी प्राध्यापक क्रिस्टिन ड्युराण्ड भनिन् । ड्युराण्ड हालै प्रकाशित न्यू इंगल्याण्ड जर्नल अफ मेडिसिनको अध्ययनको प्रमुख लेखक हुन । लेखले एचआईभी संक्रमित डोनर र प्राप्तकर्ताबीच अंग प्रत्यारोपणको सुरक्षा प्रमाणित गरेको थियो।

‘यो अध्ययनले सन्देह बिना देखाउँछ कि एचआईभी संक्रमित डोनरबाट किड्नी प्राप्त गर्नु र एचआईभी नआएका डोनरबाट किड्नी प्राप्त गर्नुमा कुनै भिन्नता छैन’ ड्युराण्डले भनिन्। ‘यसले कलंक घटाउन मात्र होइन, एचआईभी संक्रमित व्यक्तिहरूको लागि असमानताहरूलाई कम गर्न मद्दत पुर्याउन सक्छ।’

ड्युराण्डको टोलीले चार वर्षसम्म १९८ अंग प्राप्तकर्तालाई अनुगमन गरेको थियो । तीमध्ये ९९ जनाले एचआईभी संक्रमित डोनरबाट किड्नी प्राप्त गरेका थिए भने अर्को ९९ जनाले एचआईभी नभएका डोनरबाट किड्नी प्राप्त गरेका थिए। शोधकर्ताहरूले सुरक्षा परिणामहरूको रेंज जस्तै मृत्यु वा किड्नी असफलतासम्मका पक्षहरूको मसेत अनुगमन गरेका थिए ।

‘दुबै समूहको सफलता दर समान थियो’ ड्युराण्डले भनिन्। ‘रोगीको जीवनदायिता दुबै समूहमा उच्च थियो, किड्नीको अस्तित्व उत्कृष्ट थियो। ‘ यो अध्ययन केही हदसम्म नीरस थियो, तर यसले यसको सुरक्षा साँचो रूपमा प्रमाणित गर्योः कुनै महत्वपूर्ण भिन्नता थिएन।’

दक्षिण अफ्रिकी वैज्ञानिकहरूले २०१० मा पहिलो पटक एचआईभी संक्रमित डोनरबाट एचआईभी संक्रमित प्राप्तकर्तामा अंग प्रत्यारोपण सुरक्षित रूपमा गर्न सकिन्छ भन्ने प्रमाण दिएका थिए। तीव्र दबाब पछि, २०१३ मा अमेरिकी सरकारले एचआईभी अंग नीति समानताको ऐन पारित गरेसँगै २५ वर्ष पुरानो प्रतिबन्ध हटेको हो। यसले अनुसन्धान अध्ययनहरूमा यस्ता प्रत्यारोपणहरूको अनुमति दियो — ड्युराण्डका अनुसार पहिलो प्रत्यारोपण २०१६ मा जोन्स हप्किन्समा भएको थियो ।

तर प्रोटोकलहरू कडा थिए, जसले धेरै प्रत्यारोपण केन्द्रहरूलाई उपचार प्रदान गर्नबाट रोक्थे। उनले भनिन् –अनुसन्धानको प्रतिबन्ध हटाउने कुरा अब धेरै संस्थाहरूले एचआईभी संक्रमित बिरामीहरूको लागि यो उपचार प्रदान गर्न सुरु गर्नेछन्। नयाँ नियमले सबै बिरामीहरूको लागि किड्नी र लिभर प्रत्यारोपणको पहुँच पनि बढाउने अपेक्षा गरिएको छ, किनकि अधिक अंगहरू उपलब्ध हुनेछन्।

‘पूर्वी तटमा, जहाँ माग उच्च छ, प्रतीक्षालिस्ट दुईदेखि पाँच वर्षसम्मको हुन सक्छ’ ड्युराण्डले भनिन्। एचआईभी संक्रमित व्यक्तिहरूका लागि प्रतीक्षाको समय प्रायः अझ बढी थियो। ‘यसले समग्र प्रतीक्षाको समय घटाउन मद्दत गर्नेछ।’

चिकित्सा केन्द्रहरूले अझै सावधानीपूर्वक अघि बढ्न आवश्यक छ किनकि यो अभ्यास नयाँ छ, ड्युराण्डले भनिन्। ‘हृदय र फोक्सो प्रत्यारोपण शायद अर्को सीमानामा हुनेछ।’