अक्टोबर १६, २०२४ : यरुशलम : गाजाको देइर अल–बलाहमा अक्टोबर १४ मा जलिरहेको अस्पतालको टेन्टभित्र इंट्राभेनस ड्रिपहरूमा जोडिएका अंगहरूको डरलाग्दो दृश्यले त्यहाँको युद्ध अझै टाढै रहेको संकेत दियो — हमासले एक वर्षअघि १२०० जनाको हत्या गरेपछि इजरायलले लड्दै आएको धेरै मोर्चाहरूमध्ये यो एक हो। विश्वको ध्यान लेबनान र इरानमाथि इजरायली प्रतिकारमा केन्द्रित भए पनि गाजाको यथावत आतंक जारी छ।

इजरायली हवाई आक्रमणपछि गाजामा चार जनाको मृत्यु भएको छ र दर्जनौं घाइते भएका छन्। हमास–प्रशासित अधिकारीहरूका अनुसार, २०२३ को अक्टोबर ७ पछि स्ट्रिपमा ४२,००० भन्दा बढी व्यक्तिको मृत्यु भएको छ। इजरायली रक्षा बल (आईडीएफ)ले एउटा अस्पतालको छेउमा रहेको ‘आतंकवादी’ मुख्यालयमा ‘ठीक निशानामा’ प्रहार गरेको दाबी गरेको छ। अक्टोबर ६ मा, नजिकैको जबालिया, एक शरणार्थी शिविरलाई एउटा बख्तरबन्द डिभिजनले घेरेको थियो। आईडीएफले उत्तरी गाजामा पुनः समूह बनाइरहेका ४,००० हमास लडाकुहरूमाथि आक्रमण गरिरहेको बतायो। यसको प्रतिक्रियामा आईडीएफले उत्तरी क्षेत्रका नागरिकहरूलाई ठाउँ खाली गर्न भनेको छ। यसले खाद्य ढुवानी रोक्न आदेश दिएको छ, जसले गर्दा त्यो क्षेत्रमा तरकारी, फलफूल, दही वा चामल केही पनि छैन। ‘हामीले दुई हप्तादेखि केवल बिन्स र ब्रेड खाएका छौं’ एक पूर्व नागरिक सेवकले भने।

इजरायली खाद्य आपूर्ति नरोकेको दावी गर्छ, तर अमेरिका आपूर्तिमा वृद्धि गर्न माग गर्दैछ

इजरायलका आफ्नै तथ्यांकले इङ्गित गर्छ कि अक्टोबरमा अहिलेसम्म गाजामा जान लागेको कुल सहायता आपूर्ति गत सेप्टेम्बरको तुलनामा आधाभन्दा बढी घटेको छ। यसले अमेरिकालाई क्रोधित बनाएको छ। अक्टोबर १४ मा, विदेश मन्त्री एन्टनी ब्लिंकन र रक्षा मन्त्री लोयड अस्टिनले इजरायलले आपूर्ति बढाएन भने सैन्य सहायता काट्ने धम्की दिएका थिए। यस युद्धमा इजरायलको प्रमुख सहयोगीबाट आएको यो सबैभन्दा प्रस्ट चेतावनी थियो, जसले दुई हप्तापछि पहिलो मानवीय राहतका सामानहरूको उत्तरी गाजामा प्रवेशको अनुमति पायो।

अन्य केहीले अनुमान गर्छन् कि आईडीएफले ‘जनरलहरूको योजना‘ लागू गर्नेछ, जसले हमासका लडाकुहरूलाई समाप्त पार्ने र उनका नेता यह्या सिनवारलाई अझै बन्धक बनाएर राखिएका १०१ इजरायलीलाई मुक्त गर्न दबाब दिने योजना बनाएको छ। यस योजनामा, अवकाश प्राप्त जनरलहरूको एक समूहले प्रस्ताव गरेको, उत्तरी गाजामा खाद्य आपूर्ति रोक्ने कुरा पनि समावेश छ, जहाँ करिब ४,००,००० नागरिकहरू छन् (युद्धअघिको जनसंख्या लगभग १.१ मिलियन थियो), र तिनीहरूलाई गाजाका अन्य भागमा सर्ने माग गर्दैछ, जहाँ आपूर्ति जारी रहनेछ। जो कोही बाँकी रहन्छन्, उनीहरूलाई लडाकु मानिनेछ। हालका लागि, भोकाएको भए पनि, मानिसहरू गाजा छोडिरहेका छैनन्। प्रतिरोध, धेरैका लागि, त्यहीँ रहनु हो। ‘छोड्नु भनेको एक नरकबाट अर्को नरकमा जानु हो’ एक बासिन्दाले भने। ‘हामी हाम्रो घरमै मर्न रुचाउँछौं।’

आईडीएफले यस किसिमको कुनै योजना लागू गरिरहेको भन्ने कुराको खण्डन गरेको छ, जुन सम्भवतः जनतालाई भोकमरीमा राख्नु र अन्तर्राष्ट्रिय कानुनको उल्लंघन मानिन्छ। यो अभियान हमासलाई पुनः समूह बनाउनबाट रोक्नका लागि हो भन्नेमा जोड दिएको छ। इजरायलका रक्षा मन्त्री योआव गालान्ट र आईडीएफ प्रमुख हर्जि हालेवीले अमेरिकी समकक्षीहरूलाई यो कुरा बुझाउन प्रयास गरेका छन्। तर कमाण्ड चेनको तल, इजरायली खण्डन त्यति प्रबल छैन। ‘जबालियाको अभियान स्पष्ट रूपमा उत्तरी गाजाका नागरिकहरूलाई त्यहाँबाट खाली गराउन लक्षित गरिएको छ’ लडाइँमा सामेल एक अधिकारीले भने। ‘तर यो सफल भएको छैन किनकि प्यालेस्टिनीहरू त्यहीं बसिरहन चाहन्छन्, बाहिर जान अस्वीकार गरिरहेका छन्।’ अर्का एक अधिकारीले भने, ‘गाजाका केही वरिष्ठ कमाण्डरहरूले यो परिणाम प्राप्त गर्ने प्रयास गरिरहेका छन्, तर उनीहरूसँग यति ठूलो अभियान सञ्चालन गर्न पर्याप्त शक्ति पनि छैन।’

चारवटा डिभिजनहरू, आईडीएफको भुमिगत बलको मुख्य हिस्सा, दक्षिणी लेबनानमा हिजबुल्लाहविरुद्धको अभियानमा सामेल छ, जसले एक वर्षभन्दा बढी समयदेखि इजरायलको उत्तरी समुदायहरूलाई गोलाबारी गरिरहेको छ। यसबीच, इजरायली सैन्य योजनाकारहरू अक्टोबर १ मा इरानबाट दागिएका १८१ ब्यालिस्टिक मिसाइलहरूको प्रतिक्रिया दिनेमा केन्द्रित छन्। यो केही दिनभित्रै लामो दूरीको हवाई प्रहारको रूपमा हुनसक्छ भन्ने अपेक्षा गरिएको छ। अक्टोबर १५ मा इजरायलमा एउटा अमेरिकी थाड (टर्मिनल हाइ अल्टिट्युड एरिया डिफेन्स) एन्टी–मिसाइल ब्याट्री र यसको टिमको आगमनले इजरायलले अमेरिकासँग सहमति गरेको र सम्भवतः इरानको सैन्य लक्ष्यहरूमा हमला गर्ने तर तेल र आणविक स्थलहरूलाई नछोड्ने संकेत दिन्छ। एक इजरायली अधिकारीले स्वीकार गरे कि उच्च अधिकारीहरू लेबनान र इरानसँग व्यस्त रहेको बेला, गाजाका कमाण्डरहरूले आफ्नै पहल लिएका छन्।

गाजामा इजरायलको अस्पष्ट रणनीतिले यसको सरकारभित्रको विभाजनलाई देखाउँछ। प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुले अझै गाजाको लागि कुनै व्यापक ‘युद्ध पछिको अवस्थाको बारेमा’ योजना प्रस्तुत गरेका छैनन्। क्याबिनेटका उनका मुख्य प्रतिद्वन्द्वी, गालान्ट, क्रमशः स्थानीय प्यालेस्टिनी नेताहरूको नयाँ प्रशासनलाई नियन्त्रण हस्तान्तरण गर्दै जाने पक्षमा छन्, जसको हमाससँग सम्बन्ध छैन। तर नेतान्याहुले यस्तो योजना स्वीकृत गर्न अस्वीकार गरेका छन्। यसबीच, उनको गठबन्धनमा रहेका अतिवादी दक्षिणपन्थी दलहरूले गाजामा बसोबास गर्ने चाहना व्यक्त गर्दै आइडीएफलाई पूर्ण आपूर्तिको जिम्मेवारी लिन माग गरिरहेका छन्।

‘यदि हामी गाजामा खाद्य वितरणको जिम्मेवारी लिन्छौं भने, यसको अर्थ हामीले त्यहाँ पूर्ण प्रशासन स्थापना गर्नुपर्छ’ अतिवादी दक्षिणपन्थीको योजनाको विरोधमा रहेका एक जनरलले भने। नेतान्याहु, जसलाई आफ्नो संसदमा बहुमतको लागि अतिवादी दक्षिणपन्थीहरूको आवश्यकता छ, राहत सम्बन्धी विषयमा स्पष्ट स्थिति लिएका छैनन्। उनी गाजामा युद्ध अन्त्य गर्ने हतारमा छैनन्, किनभने यसपछि हमास आक्रमण रोक्ने असफलताको कारण उनको सरकारप्रतिको राष्ट्रिय हिसाबकिताबमा आउनेछ।

‘यो युद्धको एक वर्ष बितिसक्यो र गाजासँग कसरी व्यवहार गर्ने भन्ने स्पष्ट रणनीति अझै छैन’ एक थकित इजरायली सुरक्षा अधिकारीले भने। ‘सरकार हिजबुल्लाह र इरानसँगको युद्धमा केन्द्रित छ, तर गाजा नै हो जहाँ सबै कुरा सुरु भयो र यसलाई अहिले बेवास्ता गर्नु इजरायलको खतरामा छ।’ ■