काठमाडौं २७ चैत । युरोपेली संघ (ईयू) ले संयुक्त राज्य अमेरिकाले लगाएको करविरुद्ध आफ्नो पहिलो प्रतिकारको कदमलाई औपचारिक रूपमा स्वीकृत गरेको छ। मंगलबार ईयूका सदस्य राष्ट्रहरूले संयुक्त राज्यले ईयूको स्टील र एलुमिनियम निर्यातमा लगाएको २५ प्रतिशत करको जवाफमा प्रस्तावित प्रतिकार योजना पारित गरेका छन्। यो कदमले विश्वका दुई ठूला आर्थिक तथा सैन्य साझेदारशक्तिहरूबीच बढ्दो व्यापार तनावलाई बढाउने दिशामा अघि बढेका छन् ।

युरोपेली आयोगले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘ईयूले अमेरिकी करलाई अन्यायपूर्ण र हानिकारक ठान्छ। यो करले दुवै पक्षलाई आर्थिक क्षति पुर्‍याउँछ र विश्व अर्थतन्त्रमा समेत नकारात्मक प्रभाव पार्छ।’ आयोगले अमेरिकासँग वार्ताको माध्यमबाट सन्तुलित र पारस्परिक रूपमा लाभदायक समाधान खोज्ने आफ्नो प्राथमिकता रहेको दोहोर्‍याएको छ।

ईयूले यो प्रतिकार योजनाअन्तर्गत अप्रिल १५, २०२५ देखि अमेरिकाबाट आयात हुने केही निश्चित सामानहरूमा शुल्क संकलन शुरू गर्ने निर्णय गरेको छ। यद्यपि, आयोगले यो कदम लचिलो रहेको र अमेरिकाले निष्पक्ष वार्ताको परिणाममा सहमति जनाएमा यी प्रतिकारहरू कुनै पनि समयमा निलम्बन गर्न सकिने स्पष्ट पारेको छ। ‘हामी संवादको ढोका खुला राख्न चाहन्छौं, तर हाम्रा हितहरूको रक्षा गर्न पनि तयार छौं’ आयोगको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ।

अहिलेसम्म ईयूले अमेरिकी सामानहरूमा लगाइने शुल्कको दर र कुन–कुन वस्तुहरूमा यो लागू हुन्छ भन्ने बारे विस्तृत जानकारी दिएको छैन। तर यो कदमले अमेरिकी नीतिहरूको प्रत्यक्ष जवाफ भएको विश्लेषकहरूले बताएका छन्। ‘यो प्रतिकार अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको संरक्षणवादी व्यापार नीतिप्रतिको प्रतिक्रिया हो, जसले हालै विश्वभरका देशहरूमाथि कडा शुल्कहरू थोपरेका छन्,’ एक युरोपेली व्यापार विश्लेषकले भनेको सीएनएनले जनाएको छ।
अमेरिकाले ईयूको स्टील र एलुमिनियममा २५ प्रतिशत कर लगाएपछि युरोपेली उद्योगहरूले ठूलो आर्थिक दबाब महसुस गरेका छन्। विशेषगरी जर्मनी, फ्रान्स र इटाली जस्ता स्टील उत्पादनमा अग्रणी देशहरूले यो करले आफ्नो निर्यात बजारमा ठूलो असर पारेको गुनासो गरेका छन्। जवाफमा, ईयूले अमेरिकी वस्तुहरू जस्तै मोटरसाइकल, व्हिस्की, र कृषि उत्पादनहरूमा शुल्क लगाउने बारेमा विचार गरिरहेको बताइएको छ ।

यो घटनाक्रमले विश्व व्यापारमा थप अनिश्चितता थपेको छ। अमेरिका र ईयूबीचको व्यापार सम्बन्ध लामो समयदेखि विश्व अर्थतन्त्रको आधारस्तम्भ मानिँदै आएको थियो । तर पछिल्ला वर्षहरूमा ट्रम्पको ‘अमेरिका पहिलो’ नीतिले यी सम्बन्धहरूलाई तनावमा पार्दै आएको छ। यो प्रतिकारले व्यापार युद्धको जोखिम बढाएको छ ।

ईयूले आफ्नो कदमलाई रक्षात्मक र अस्थायी भनेको छ, तर अमेरिकाले यो कदमलाई कसरी लिन्छ र उसको जवाफ के हुन्छ भन्ने कुराले आगामी दिनहरूमा विश्व बजारको दिशा निर्धारण गर्न सक्छ। यदि दुवै पक्षले संवादको बाटो रोजेनन् भने, यो तनावले विश्वव्यापी आपूर्ति शृंखला र उपभोक्ता मूल्यहरूमा ठूलो प्रभाव पार्न सक्ने चेतावनी अर्थशास्त्रीहरूले दिएका छन्।

अहिलेलाई, विश्वको नजर अप्रिल १५ मा केन्द्रित छ, जब ईयूको प्रतिकार शुल्क लागू हुनेछ, र त्यसको जवाफमा अमेरिकाले कस्तो कदम चाल्छ भन्ने कुरामा भर पर्नेछ ।
यस अघि आजैराती देखि लागू हुने गरी अमेरिकाको सवैभन्दा ठूलो व्यापार साझेदार तथा प्रतिद्धन्द्धी चीनले अमेरिकी १०४ प्रतिशत करको जबाफमा ८४ प्रतिशतको जबाफी कर घोषणा गर्दै अमेरिकासँग कुनै पनि हालतमा नझुक्ने चेतावनी दिएको छ।
तर भारत इन्डोनेशिया लगायतका केही देशले भने कुनै प्रतिकारात्मक जबाफ नदिने बाटो लिएका छन्। भियतनामले भने एकतर्फी रुपमा अमेरिकी कृर्षिजन्य सामानमा शून्य प्रतिशत करको प्रस्ताव गरेको छ । यस अघि हनोइले झण्डै १० प्रतिशत कर लगाउँदै आएको छ । हालै अमेरिकाले चिनको प्रतिद्धन्द्धीका रुपमा विकास गराउने रणनीति लिएको व्यापारिक साझेदार भियतनाममाथि ४९ प्रतिशतको आश्चार्यजनक कर लगाएको छ।