दक्षिण अमेरिकी देशबाट आयात हुने सामानमा ट्यारिफ लगाउने घोषणा गरेर, राष्ट्रपति ट्रम्पले त्यहाँ बढ्दो विदेशी लगानीलाई जोखिममा पारेका छन् ।

आइतबारको अमेरिकी राष्ट्रपतिको धम्की भन्दा पहिले, कोलम्बिया भू–राजनीतिक र वातावरणीय उथलपुथलको समयमा बहुराष्ट्रिय ब्रान्डहरूका लागि उनीहरूका उत्पादनहरू बनाउने एक स्थिर ठाउँको रूपमा उदाउँदै थियो।

राष्ट्रपति ट्रम्पले चीनबाट आयातमा ट्यारिफ बढाउने धम्कीले कम्पनीहरूलाई चीनका कारखानाहरूमा रहँदै आएको निर्भरता घटाउन बाध्य पारिरहेको थियो।

व्यवसायहरूले अमेरिका नजिकै कारखानाहरू स्थापना गरिरहेका थिए — यस प्रवृत्तिलाई ‘नियरशोरिंग’भनिन्छ। त्यसका लागि मेक्सिको एक लोकप्रिय गन्तव्य बनेको थियो, तर ट्रम्पले मेक्सिकोबाट हुने आयातमा ट्यारिफ लगाउने चेतावनीले यस रणनीतिलाई पनि जोखिम पारिरहेको थियो ।

यसविपरीत, कोलम्बिया भने ट्रम्पको ध्यानबाट सुरक्षित रूपमा टाढा देखिन्थ्यो। २०१८ देखि, नियरशोरिंगसँग जोडिएका ३०० भन्दा बढी परियोजनाहरूका लागि कोलम्बियामा ७.६ बिलियन अमेरिकी डलर बराबरको विदेशी लगानी प्रतिबद्धता देखिएको छ । सरकारी व्यापार ब्यूरो प्रोकोलम्बियाका अनुसार अमेरिकी कम्पनीहरू सम्पूर्ण विदेशी लगानीको ४० प्रतिशतभन्दा बढी छन् । यो कुने पनि सबैभन्दा ठूलो एकल स्रोत मध्य एक अमेरिका नै हो ।

‘नियरशोरिंग केवल एक क्षणिक प्रवृत्ति होइन’ मेडिकल उपकरण कम्पनी मेडसोर्स ल्याब्सका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत टोड फ्याग्लीले भनेका छन् । उनले तीन वर्ष अघि कोलम्बियामा एक कारखाना स्थापना गरेको थिए। उनले थपे, ‘संसारमा यात्रा गर्न अझ गाह्रो हुँदै जाँदैछ।’

तर फ्याग्लीले आइतबार दिउँसोको अमेरिका–कोलम्विया छिनाझपटीको घटनाको अपेक्षा नगरेको न्यूयोर्क टाइम्सले लेखेको छ ।

राष्ट्रपति ट्रम्पले कोलम्बियाका राष्ट्रपतिले निर्वासित आप्रवासीहरू लादिएका अमेरिकी सैन्य उडानहरूलाई अवतर गर्न दिन अस्वीकार गरेपछि रुष्ट भएर कोलम्बियाबाट आयात हुने सबै सामानमा २५ प्रतिशत ट्यारिफ लगाउने घोषणा गरे। केही घण्टापछि, ह्वाइट हाउसले विजय घोषणा गर्दै एक वक्तव्यमा कोलम्बियाली सरकारले ‘कोलम्बियाबाट आएका सबै अवैध आप्रवासीहरूलाई बिना शर्त स्वीकार गर्नू सहमत भएको घोषणा पुग्यो । सोही वक्तव्यमा ट्यारिफलाई भने ‘रिजर्भमा राखिनेछ।’ भनिएको थियो ।

तर यस घटनाले अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारमा बढ्दो जटिलतालाई उजागर गरेको छ । ट्रम्पले ट्यारिफको धम्कीलाई नीतिको प्राथमिक साधनको रूपमा प्रयोग गर्ने सुरुवाता कोलम्वियाबाट शुरु गरेका छन् ।

५४ वर्षीय मेडसोर्सका सह–संस्थापक फ्याग्लीले पहिल्यै विश्वव्यापी आपूर्ति श्रृंखलाको अस्थिर पुनर्निर्माणले आजित बनेको दावी गरेका छन् । आयरन म्यान जित्ने प्रतिस्पर्धात्मक ट्रायाथ्लिट हुँदै, उनी के हुने भन्ने हेर्न बसिरहने मानिसहरू मध्येका एक होइनन्। २००२ मा आफ्नी श्रीमतीको घरको ७५,००० डलरको को दोस्रो बन्धक राखेर आफ्नो कम्पनी स्थापना गरेपछि, उनले परिवर्तनशील परिस्थितिहरूको प्रतिक्रियामा विश्वभरका विभिन्न स्थानहरूमा अवसरहरु खाजी गरिरहेको टाइम्सले लेखेको छ ।
सुरुमा, मेडसोर्स प्रायः चीनका कारखानाहरूमा मात्र निर्भर थियो। २००० को दशकको सुरुमा चीनको पहिलो यात्रामा, फ्याग्लीले अमेरिकामा भन्दा लगभग दस गुणा सस्तोमा प्यारामेडिकहरूले प्रयोग गर्ने आपत्कालीन चिकित्सा किटहरू खरिद गर्न सकिने जानकारी पाएको न्यूजविक म्यागजिनले उल्लेख गरेको छ । मेडसोर्सले अन्य उत्पादनहरूमा विस्तार गर्दै गर्दा यसले आफ्ना उत्पादनको लगभग ९५ प्रतिशत चीनका दुई दर्जन कारखानाहरूमा उत्पादन गरिरहेको थियो ।

२०१४ मा, मेडसोर्सले एक नयाँ प्रकारको इन्ट्राभेनस ट्यूब विकसित गर्यो, र यसलाई चीनको जियांग्सु प्रान्तको एक साझेदार कारखानालाई उत्पादन गर्न जिम्मेवारी दिए। केही महिनापछि, एक व्यापार मेलामा, फ्याग्लीले अर्को चिनियाँ कम्पनीले आफ्नो नयाँ उत्पादको प्रोटोटाइप प्रदर्शन गरेको देखेर भने आत्तिन पुगे ।
बौद्धिक सम्पत्तिको यसखाले चोरीले हतप्रभ बन्न पुगेका फ्याग्लीले नयाँ उपकरणको उत्पादन भने भारतमा सारेको घटना रोयटर्सले उल्लेख गरेको छ ।

दुई वर्षपछि, उनले इन्ट्राभेनस उत्पादनहरूको शृंखला विस्तार गर्न ब्लुमिंगटन, इन्डियाना नजिकै एक कारखाना किने। उनले अमेरिकामा आफ्ना उत्पादनहरू बनाउने दुरुह सम्भावनाहरूको आनन्द लिए पनि वित्तीय परिणामहरू भने अर्कै दिशामा जाँदै थिए ।

‘हामी हरेक वर्ष नोक्सानमा पर्यौं’ उनले अमेरिकी मजदुरी र घरेलु नियमहरू पालना गर्ने लागतलाई दोषी ठहर्र्याउँदै कारखाना बन्द गरेर पुनः उत्पादन भारतमा सारेका थिए ।

यसै बीचमा, चिनिया निर्भरता घटाउने उनको इच्छा बढाउने घटनाहरू भने घटिरहेका थिए । ट्रम्पको पहिलो कार्यकालले चीनबाट आयात हुने सयौं अर्ब डलरको मूल्यका सामानहरूमा ट्यारिफ लगायो। राष्ट्रपति जोसेफ आर बाइडन जूनियरले त्यही नीतिलाई निरन्तरता दिए ।

त्यही समयमा विश्वव्यापीसँगै चीनमा पनि महामारी सुरु भएपछि मेडसोर्सका प्रमुख उत्पादनहरूको उत्पादन पनि रोकियो । २०२० को अन्त्यमा चीनका कारखानाहरूले उत्पादन फेरि सुरु गर्दा, कारखाना आदेशहरूको बाढीले शिपिंग उद्योगलाई अभिभूत गर्दा फेरि मूल्यहरू बढायो।

मेडसोर्सले प्रायः चीनका कारखानाहरूबाट पार्टहरू मिनेसोटामा रहेको एक कारखानामा पुर्याउँथ्यो, जहाँ यसले तिनीहरूलाई अन्तिम उत्पादनहरूमा जोड्थ्यो। महामारी अघि, शंघाईबाट मिनियापोलिससम्म एक कन्टेनर पठाउन औसत ४,००० डलर खर्च हुन्थ्यो। २०२१ को सुरुमा, उही यात्राको लागत १० गुणा बढ्यो।

‘यो टिकाउ हुने भविष्य थिएन,’फ्याग्लीले बताए । ‘मानिसहरूले आपूर्ति श्रृंखलाको कमजोरीहरू महसुस गरिरहेका थिए।’

उनी र उनको समूहले प्रतिक्रिया दिने तरिका पत्ता लगाउँदै, उनीहरूले अमेरिका नजिकैका सस्तो श्रम भएका देशहरुमा केही कारखानाहरू सार्ने आवश्यकता छ भन्ने निष्कर्षमा पुगे। फ्याग्लीले मेक्सिको राम्रो विकल्प हुने अनुमान गरे। उनको समूहले कोस्टारिका भ्रमण गर्यो, तर श्रम शक्ति धेरै सानो थियो। उनीहरूले डोमिनिकन गणतन्त्रलाई पनि विचार गरे।

त्यही समयमा मेडसोर्सको एक लेबनिज साझेदारले कम्पनीलाई एलियास डाफाच साकरसँग परिचय गराए । उनी कार्टाजेनामा जन्मे र त्यहीँ हुर्केका एक उद्यमी थिए।

डाफाचका बाजे १९३० को दशकमा आफ्नो जन्मस्थान सिरियाबाट कार्टाजेना गएका थिए । त्यतिबेला क्यारिबियनमा फैलिएको प्रायद्वीपमा स्पेनी औपनिवेशिक कालका किल्लाहरू माथि चम्किला गगनचुम्बी भवनहरू भएको स्थान थियो, त्यहीं उनले खेती गर्ने प्रयास गर्न थालेका थिए ।

५५ वर्षीय डाफाचले परिवारको रेस्टुरेन्ट व्यवसायमा काम गरेका थिए र त्यसपछि सिरिज बनाउने कम्पनीमा बिक्रीको काम गरे। उनी अंग्रेजीमा धाराप्रवाह कुरा गर्थे, किनभने उनले ओहायोमा एक सामुदायिक कलेजमा अध्ययन गरेका थिए। मे २०२१ मा, उनी फ्याग्लीसँग भेट्न मिनियापोलिस पुगे ।

कोलम्बिया चीनमा धेरै निर्भर हुने समस्याको समाधानको रूपमा तुरुन्त देखिएको थिएन । अमेरिकी लोकप्रिय कल्पनामा, यो देशले उद्योग भन्दा बढी कफी र सशस्त्र संघर्षसँग सम्बन्ध राख्थ्यो । तर डाफाचले मेडसोर्सलाई अद्यावधिक संस्करण प्रस्तुत गर्दै कोलम्बिया ५२ मिलियन मानिसहरूको देश भएकाले केही क्षेत्रहरूमा सशस्त्र शत्रुताको प्रकोप जारी रहे पनि विकास अगाडि बढिरहेको सन्दर्भलाई प्रस्तुत गरे ।

कार्टाजेना दक्षिण अमेरिकाको सबैभन्दा ठूलो कन्टेनर पोर्टहरू मध्ये एक थियो, जसमा ज्याक्सनभिल, फ्लोरिडासम्मका लाइनहरु जोडिएका छन् । त्यहीं मेडसोर्सको वितरण केन्द्र पनि थियो। चीनबाट पूर्वी तटसम्म चार हप्ताको तुलनामा यो यात्रा केवल मात्र एक हप्तामा पूरा गर्न सकिन्थ्यो।

सहर पनि एक ठूलो रिफाइनरी केन्द्रित पेट्रोलियम उद्योगको केन्द्र थियो। यसको अर्थ यो पेट्रोलियमबाट प्राप्त प्रमुख सामग्री मध्यै प्लास्टिकलाई स्टक राख्ने हो ।

मेडसोर्सले चाँडै डाफाचको अगुवाइमा एउटा संयुक्त उद्योगका लागि कम्पनी गठन गरेर २०२२ देखि कारखानामा उत्पादन सुरु भयो, एम्बुलेन्समा प्रयोग हुने गर्नीहरूका लागि डिस्पोजेबल चादरहरूको उत्पादनबाट उनीहरुले काम सुरु गरेर। अर्को वर्ष, कम्पनीले एक स्वतन्त्र व्यापार क्षेत्रमा आफ्नै ठाउँमा समेत सर्ने प्रगति गर्न पुगे ।

कोलम्बियाको कारखानामा सामान बनाउने लागत प्रायः चीनको लागतभन्दा १० प्रतिशतभित्रै थियो, फ्याग्लीले बताए । पहिले, यो अन्तर असहनीय थियो। तर महामारीको समयमा प्रमुख वस्तुहरूको कमीले गणनालाई परिवर्तन गर्यो।

२०२३ को अन्त्यमा यमनका हुथी विद्रोहीहरूले गाजामा इजरायली आक्रमण अन्तर्गत फलिस्तिनीहरूसँग एक्यवेद्धताका लागि रेड सीमा जहाजहरूमाथि मिसाइल आक्रमण गरेपछि फेरि मूल्य बढ्यो। यसले प्रभावकारी रूपमा युरोप र एसियाको बीचमा शिपिंगको लागि महत्वपूर्ण सुएज नहर बन्द गर्न पुग्यो ।

सोही वर्ष मध्य अमेरिकामा आएको खडेरीले पनामा नहरमा पानीको स्तर घट्दा यसका अधिकारीहरूलाई यसमार्फत पार गर्न सक्ने जहाजहरू प्रतिबन्धित गर्न बाध्य बनायो।

जनवरी महिनाको एक बिहान फ्याग्ली कारखाना भित्र उभिएका थिए, मेजानिनबाट तल्लो तहको सर्वेक्षण गर्दै, तीन दर्जनभन्दा बढी महिलाहरू सिमसिमाउने सिलाई मेसिनहरूमाथि झुकेका थिए, उनीहरुले चीनमा पहिले बनेका चिकित्सा उपकरणहरूमा सिंथेटिक कपडाको फित्ताहरू सिउँदै थिए।

केहीले अमेरिकी सेनाले खरिद गर्ने स्ट्रेचरहरूका छेउका ह्यान्डलहरू जोडिरहेका थिए। अरूले डिस्पोजेबल चादरहरू सिउँदै थिए। ४१ वर्षीया मारिसेलिस पाजारो रक्तचाप परीक्षणको समयमा संक्रमण रोक्ने कफ बनाउने टोलीको हिस्सा बनेकी थिइन्।

तीन वर्ष अघि उनी कारखानामा सामेल हुनु अघि, पाजारोले आंशिक समय सिलाईको काम गरेर आफ्नो परिवार पाल्थिन्, । उनले महिनामा शायद १०० डलर कमाउँथिन्। उनी टर्बाना शहरको एउटा माटोको गल्लीमा बस्थिन्। मुसा, सर्प र डेंगु ज्वरो लाग्ने मच्छरहरूले उनको काठको घरका सडेका तख्ताहरूमा बारम्बार दुख दिन्थे । उनको छाप्रोको छानाको खरानी लागेको धातुको छिद्रबाट पानी चुहिन्थ्यो । हरेक वर्ष आउने आँधीले उनको घर ढल्छ कि भन्ने चिन्ताले उनलाई सधैं सताउँथ्यो।

कारखानामा, उनले तीन गुणा बढी कमाउँथिन्। उनकी २१ वर्षीया छोरी र २० वर्षीया छोरा दुवै जनाले पनि कारखानामा काम गर्थे। उनीहरूको सामूहिक आयले उनीहरूलाई एक ब्लकवाला ईंटको घर बनाउन सक्ने बनाएको थियो ।उनीहरूले मोटरसाइकल किनेर काममा जाने यात्रालाई — भोकै उठेर शहरको प्लाजामा पुग्नका लागि पैदल हिँड्नु र त्यसपछि ४० मिनेट बस यात्रा गर्ने हैरानीलाई सहज बनायो । उनीहरु आफ्नै साधनमा २० मिनेटमा अब काराखानामा पुग्न सक्ने भएका थिए ।

‘मैले कहिल्यै स्थिर आयको अनुभव पाएको थिइन,ू पाजारोले भनिन्। ‘म धेरै सुरक्षित महसुस गर्छु।’

फ्याग्ली र डाफाचले कति चाँडो विस्तार गर्ने भनेर विचार गर्दै, उनीहरूले आवश्यक आपूर्तिको स्थानीय उपलब्धताका बारेमा ध्यान दिँदै थिए। उनीहरूको कपडाको सबैभन्दा ठूलो आपूर्तिकर्ता, बोगोटामा रहेको एक कारखाना, यसका कच्चा पदार्थहरू लगभग सबै कोलम्बियाभित्रबाट प्राप्त गरिरहेका थिए । यसले ढिलाइको सम्भावनालाई पनि सीमित गर्यो।

डाफाचले यस वर्षपछि चिकित्सा गाउन बनाउन सुरु गर्ने योजना बनाएका थिए। एक अमेरिकी ग्राहकले प्रति वर्ष चार मिलियन बराबर चाहान्थ्यो। डाफाचले गुणस्तरको मापदण्ड पूरा गर्न सक्छ भन्ने सुनिश्चित गर्न एक मिलियनबाट सुरु गर्न चाहेका थिए ।
कम्पनीले आफ्नो कारखानामा दोस्रो तला थप्ने योजना बनाएको थियो, तर पहिले उपलब्ध कर प्रोत्साहनहरूको स्पष्टता के हो भन्नेमा ग्यारेन्टी खोजिरहेको थियो ।
भर्खरैको एक दिउँसो, फ्याग्ली र डाफाचले कार्टाजेनाका मेयर डुमेक टर्बेसँग भेटे । यस औपनिवेशिक कस्टम हाउसले सिटी हलको रूपमा सेवा गर्छ, उनीहरुले नोकरशाही नेभिगेट गर्नमा उनको सहयोग खोज्दै थिए ।

कार्टाजेनाको बन्दरगाह स्पेनीहरूको लागि प्रवेश बिन्दुको रूपमा सुरु भएको थियो, जो मूल्यवान वस्तुहरू निकाल्न खोज्दै आएका थिए। यो अफ्रिकाबाट ल्याइएका दासहरूको लागि प्रवेश बिन्दुको रूपमा बढेको थियो । यतिबेला, यो बन्दरगाह स्थानीय मानिसहरूका लागि आय आर्जन गर्ने योजनाहरूको केन्द्रीय स्थान बनेको छ ।
‘यो एक अवसर हो’ टर्बेले भनेका छन् ।

केही समयपछि फ्याग्ली र डाफाचले बन्दरगाहको सबैभन्दा ठूलो कन्टेनर टर्मिनल भ्रमण गरे। उनीहरूलाई बन्दरगाहको विस्तार गर्ने चाहनाका बारेमा जानकारी दिइयो। उनीहरूले अगाडि राखिएको नक्साबाट आश्वासन पाएः कार्टाजेनालाई अमेरिकाको पूर्वी तटका बन्दरगाहहरूसँग जोड्ने बिन्दुहरूसम्म पुर्याउन सकिन्छ । यहाँ एउटा किनारा थियो जसले गर्दा पानामा र सुएज नहर दुवैलाई बेवास्ता गर्यो, चीनसँगको अमेरिकी सम्बन्धमा जे पनि आउँदा यो स्वतन्त्र र स्पष्ट रुपले उपयोग गर्न सकिने थियो। यस किनाराका बारेमा फ्याग्लीले भनेका छन्

‘यो अनिश्चित संसारमा जति सुरक्षित हुन सक्छ त्यति सुरक्षित छ’ ।

तर दुई हप्ता भन्दा पनि छोटो समयमा ट्रम्पले यसखाले सम्भावना र दावीलाई थप जटिल बनाइदिएका छन् । उनको कार्यकालमा — व्यापारसँग सम्बन्धित जे पनि अनिश्चिततासँगै आउने ट्रम्पले चेतावनी दिएका छन् ।

त्यो बेला फ्याग्ली दुबइको एक व्यापार मेलामा थिए, अमेरिका र विश्वभरका सम्भावित साझेदारहरूसँग भेट गरिरहेका थिए ।
‘हामीलाई सबैभन्दा महत्वपूर्ण के हो भने हामीले सेवा गर्ने रोगीहरू र महत्वपूर्ण चिकित्सा उपकरणहरूको लागि अमेरिकी आपूर्ति श्रृंखलाको सुरक्षा’ केन्द्रित रहेको फ्याग्लीले भने, उनको कम्पनी ‘आफ्नो रणनीतिमा लचिलो रहेको’ समेत उनले जनाएका छन् ।

न्यूयोर्क टाइम्सलगायतका पत्रिकाका आधारमा