काठमाडौं ३० जेठ । शुक्रबार बिहान इजरायलले इरानको आणविक कार्यक्रमलाई कमजोर पार्ने उद्देश्यले ठूलो आक्रमण गरेको इजरायली अधिकारीहरूले बताएका छन्। यस आक्रमणले मध्यपूर्वका दुई शक्तिशाली सैन्य शक्तिहरूबीच लामो समयदेखि चलिरहेको तनाव पूर्ण युद्धमा परिणत हुन सक्ने डर बढाएको छ।

तेहरानका बासिन्दाहरूले ठूलो विस्फोटको आवाज सुनेको बताएका छन्। इरानी राज्य टेलिभिजनले भवनहरूबाट धुवाँ र आगो निस्किएको दृश्य प्रसारण गरेको छ। एक वरिष्ठ इरानी अधिकारीले गोप्य रूपमा बताएअनुसार इरानका लडाकु विमानहरू इजरायली युद्धविमानहरूलाई रोक्न उडेका थिए।

इजरायली अधिकारीहरूले यो आक्रमणलाई इरानले आणविक हतियार प्राप्त गर्नबाट रोक्नका लागि पूर्व–आक्रमणको रूपमा बताएको छ । इजरायली सेनाले यो आक्रमणले इरानको लामो दूरीको मिसाइल क्षमता र आणविक कार्यक्रमसँग सम्बन्धित महत्वपूर्ण ठाउँहरूलाई निशाना बनाएको बताएको छ।

इजरायलले तेहरान वरपरका कम्तीमा छ सैन्य अड्डाहरू, पारचिनसहित, र सैन्य कमाण्डरहरूका लागि दुई उच्च सुरक्षित परिसरहरूमा रहेका आवासीय घरहरू र तेहरान वरपरका धेरै आवासीय भवनहरूमा आक्रमण गरेको छ। यो लक्षित हत्याको रूपमा देखिएको छ इरानी अधिकारीहरूले आरोप लगाएका छन् ।

इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले भिडियो कथनमा इजरायलले इरानको मुख्य आणविक ‘नटान्जमा रहेको संवर्धन सुविधा’ र ‘इरानका प्रमुख आणविक वैज्ञानिकहरू’ माथि आक्रमण गरेको बताए। उनले इरानको आणविक कार्यक्रमलाई ‘इजरायलको अस्तित्वका लागि स्पष्ट र तत्काल खतरा’ भन्दै आएका छन् ।

इजरायली सेनाले कुनै प्रमाण नदिई इरानसँग अब आणविक बम बनाउन पर्याप्त उच्च–ग्रेडका सामग्री रहेको दाबी गरेको छ। सैन्य प्रवक्ता ब्रिगेडियर जनरल एफी डेल्फ्रिनले भने, ‘हामी आसन्न र अस्तित्वमूलक खतराविरुद्ध कारबाही गरिरहेका छौ’ न्यूयोर्क टाइम्सले उल्लेख गरेको छ।

वासिङ्टनमा अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले एक विज्ञप्तिमा संयुक्त राज्य अमेरिका इरानविरुद्धको आक्रमणमा संलग्न नरहेको र क्षेत्रमा रहेका अमेरिकी सेनाहरूको सुरक्षालाई प्राथमिकता दिइरहेको बताए। उनले इरानलाई क्षेत्रमा रहेका अमेरिकी सेनामाथि आक्रमण नगर्न चेतावनी दिए।

यो आक्रमण इजरायली प्रधानमन्त्री नेतन्याहु र अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पबीच इरानलाई कसरी सम्हाल्ने भन्ने विषयमा महिनौंदेखिको असहमतिपछि भएको हो। नेतन्याहुले लामो समयदेखि इरानको आणविक महत्वाकांक्षालाई रोक्न सैन्य बल प्रयोग गर्नुपर्ने पक्षमा वकालत गर्दै आएका छन्।

बिहीबार, ट्रम्पले पुनः इजरायललाई आक्रमण नगर्न आग्रह गरेका थिए, किनभने यसले इरानसँग आणविक हतियार उत्पादन रोक्ने अमेरिकी कूटनीतिक प्रयासलाई बिथोल्न सक्छ। केही महिनाअघि ट्रम्पले इरानमाथि आक्रमण गर्ने इजरायली योजनालाई अस्वीकार गरेका थिए, र उनले तेहरानसँग सम्झौता वार्ता गर्न चाहेको बताएका थिए।

यो आक्रमण अप्रत्यासित थिएन। गत वर्ष इरानको हवाई रक्षा प्रणालीमा इजरायलले क्षति पुर्‍याएको थियो र तेहरानको कमजोरीको फाइदा उठाउँदै थप आक्रमण गर्ने योजना बनाएको थियो। ट्रम्प र उनका वरिष्ठ सहयोगीहरूलाई यो आक्रमण हुने सम्भावना थाहा थियो, तर ट्रम्पले नेतन्याहुलाई रोक्न के गरे, त्यो स्पष्ट नभएको टाइम्सले उल्लेख गरेको छ ।

क्षेत्रीय तनाव बढ्ने आंकलन गरेर संयुक्त राज्य अमेरिकाले बुधबार इराकबाट आफ्ना कूटनीतिज्ञहरूलाई फिर्ता बोलायोको थियो । वाशिंगटनले मध्यपूर्वमा रहेका अमेरिकी सैनिकहरूका परिवारलाई स्वेच्छिक रूपमा फिर्ता हुन अनुमति दिएको थियो । बेलायती सरकारले पनि फारसी खाडीमा जहाजहरूका लागि जोखिम बढ्न सक्ने चेतावनी दिएको थियो।

यो आक्रमण संयुक्त राज्य अमेरिकाले इरानको आणविक हतियार उत्पादन सीमित गर्ने सम्झौताको नेतृत्व गरिरहेको समयमा भएको हो। एक दिनअघि, संयुक्त राष्ट्रसंघको आणविक निगरानी संस्था, अन्तर्राष्ट्रिय आणविक ऊर्जा एजेन्सीले इरानले आणविक अप्रसार सम्बन्धी आफ्नो दायित्व पालना नगरेको भन्दै निन्दा गरेको थियो।

इजरायली आक्रमणपछि कच्चा तेलको मूल्यमा तीव्र वृद्धि भएको छ, ब्रेन्ट कच्चा तेलको भविष्य मूल्य ८ प्रतिशतले बढेर ७५ डलर प्रति ब्यारेल पुगेको छ। इरान फारसी खाडीको उत्तरी भागमा रहेको स्ट्रेट अफ होर्मुजमा अवस्थित छ, जसले इराक, कुवेत, साउदी अरब र अन्य साना फारसी खाडी राष्ट्रहरूको तेल निर्यातलाई रोक्न सक्ने सम्भावना छ।

तेहरानका एक रूढिवादी राजनीतिक विश्लेषक मेहदी रहमतीले भने, ‘अब क्षेत्रीय युद्धको वास्तविक सम्भावना छ।’ उनले इरानका सहयोगीहरू, हेजबुल्लाह, हुथी र इराकी मिलिसियाहरू अझै सक्षम रहेको दावी गरेको वाशिंगटन पोष्टले लेखेको छ ।