काठमाडौ ३१ जेठ । इरान र इजरायलबीचको तनावले मध्यपूर्वलाई नयाँ युद्धको चौबाटोमा पुर्याएको छ। इजरायलले इरानको आणविक कार्यक्रम र सैन्य नेतृत्वमाथि अभूतपूर्व आक्रमण गरेपछि इरानले जवाफी कारबाही स्वरूप सयौँ ब्यालिस्टिक मिसाइलहरू इजरायलतर्फ प्रहार गरेको छ। दुवै देशले एकअर्कामाथि लगातार आक्रमण गरेको बताएका छन् । यस्ता आक्रमणले गर्दा इजरायलभर साइरनहरू बजेका छन् भने इरानले शनिबार बिहानै आफ्नो मिसाइल प्रतिरक्षा प्रणाली सक्रिय गरेको छ।
इरानमाथि ठूलो क्षति
इजरायलले शुक्रबार राति गरेको पहिलो चरणको आक्रमणमा इरानको आणविक कार्यक्रम र सैन्य नेतृत्वलाई निशाना बनाएको थियो। तेहरानका अनुसार, यो आक्रमणमा कम्तीमा ७८ जनाको मृत्यु भएको छ, जसमा इरानको इस्लामिक रिभोल्युसनरी गार्डका कमान्डरइनचिफसहित उच्च सैन्य अधिकारीहरू र आणविक वैज्ञानिकहरू समावेश छन्। इजरायलले इरानको नातान्जस्थित मुख्य आणविक संवर्धन सुविधालाई लक्षित गरेको थियो । यो आक्रमणले इरानको आणविक हतियार विकास कार्यक्रमलाई ठूलो धक्का दिएको दाबी गरेको छ।

नेतान्याहुको कडा चेतावनी
इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुले यो सैन्य कारबाहीलाई ‘इरानको आणविक खतरा हटाउन आवश्यक’ कदम भएको बताएका छन्। एक इजरायली अधिकारीका अनुसार, नेतान्याहुले यी आक्रमणहरूलाई बङ्करबाट निगरानी गरिरहेका छन् र उनले ‘थप आक्रमणहरू आउने’ चेतावनी दिएको सीएनएनले उल्लेख गरेको छ । नेतान्याहुले इरानी जनतालाई सम्बोधन गर्दै भने, ‘हाम्रो लडाइँ तिमीहरूसँग होइन, तिमीहरूलाई दशकौँदेखि दबाउने इस्लामिक शासनसँग हो।’ उनले यो कारबाहीले इरानको आणविक र ब्यालिस्टिक मिसाइल कार्यक्रमलाई ‘नष्ट’ गर्ने र क्षेत्रीय स्थायित्वका लागि नयाँ सम्भावना खोल्ने दाबी गरे।
ट्रम्पको समर्थन र चेतावनी
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले इजरायलको कारबाहीलाई पूर्ण समर्थन रहेको बताएका छन्। सीएनएनसँगको कुराकानीमा उनले भने, ‘हामीले इजरायललाई पूर्ण रूपमा समर्थन गर्छौँ।’ उनले इरानलाई चेतावनी दिँदै भने, ‘आणविक सम्झौता गर्न सहमत नभए इरानसँग केही बाँकी रहनेछैन।’ ट्रम्पले विगत केही महिनादेखि इरानसँग आणविक सम्झौताका लागि कूटनीतिक पहल गरिरहेका थिए । पछिल्लो इजरायलको सैन्य आक्रमणले ती वार्ताहरूलाई जटिल बनाएको छ।

इरानको जवाफी कारबाही
इरानले इजरायलको आक्रमणलाई ‘युद्धको घोषणा’ को संज्ञा दिँदै जवाफी कारबाही शुरू गरेको छ। इरानी सरकारी मिडियाका अनुसार, इरानले शुक्रबार राति सयौँ ब्यालिस्टिक मिसाइलहरू इजरायलतर्फ प्रहार गरेको छ । ती मिसाइलहरुबाट तेल अभिव र जेरुसेलममा ठूलो विस्फोट र धुवाँको मुस्लो देखिएको छ। इजरायली सेनाले यी मिसाइलहरू मध्ये अधिकांशलाई बीचमै रोकेको दाबी गरेको छ । तर इरानी मिसाइल आक्रमणबाट इजरायलको सैन्य हेडक्वाटर नजिकैका केही भवनहरूमा क्षति पुगेको र ४० जना घाइते भएको बताइएको छ। इरानका सर्वोच्च नेता आयतोल्लाह अली खामेनीले इजरायललाई ‘कठोर सजाय’को चेतावनी दिएका छन्।

क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय प्रभाव
यो आक्रमणले मध्यपूर्वमा व्यापक युद्धको खतरा बढाएको छ। साउदी अरब, बेलायत र अन्य पश्चिमी मुलुकहरूले इजरायलको आक्रमणको निन्दा गर्दै तनाव कम गर्न आह्वान गरेका छन्। संयुक्त राष्ट्र सङ्घको सुरक्षा परिषदमा इरानले इजरायलको आक्रमणलाई ूजघन्य र अपराधपूर्णू भन्दै अमेरिकालाई पनि दोषी ठहर्याएको छ। इरानका अनुसार, यो आक्रमणमा अमेरिकी हतियारहरू प्रयोग गरिएको थियो।

तेहरानको मेहराबाद अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा आगलागी भएको र इरानले आफ्नो हवाई क्षेत्र बन्द गरेको छ। इजरायलले पनि आफ्नो हवाई क्षेत्र बन्द गर्नुका साथै नागरिकहरूलाई सुरक्षित स्थानमा रहन निर्देशन दिएको छ। इरान–इजरायको पहिलो दिन नै विश्व बजारमा तेलको मूल्यमा उच्च वृद्धि भएको छ । यसले गर्दा विश्व अर्थतन्त्रमा थप अनिश्चितता निम्त्याएको छ।
आगामी परिदृश्य
इजरायलले यो सैन्य कारबाहीलाई ‘राइजिङ लायन’ नाम दिएको छ । यो कारबाही ूइरानको आणविक खतरा पूर्ण रूपमा हटाउनू केन्द्रित रहेको दाबी गरेको छ। तर विश्लेषकहरूले यो आक्रमणले क्षेत्रीय युद्धलाई निम्त्याउन सक्ने र इरानको जवाफी कारबाहीले इजरायल र यसका सहयोगीहरूलाई ठूलो चुनौती खडा गर्न सक्ने चेतावनी दिएका छन्।
ट्रम्प प्रशासनले अमेरिकी सेनालाई क्षेत्रमा उच्च सतर्कतामा राखेको छ, र इराक, बहराइन र कुवेतबाट अमेरिकी कूटनीतिज्ञ र सैन्य परिवारहरूलाई फिर्ता बोलाउने प्रक्रिया शुरू गरेको छ।
यो सङ्कटले विश्व समुदायलाई तनावमा राखेको छ, र कूटनीतिक समाधानको सम्भावना अझै अनिश्चित देखिन्छ। इजरायल र इरानबीचको यो द्वन्द्वले मध्यपूर्वको भविष्यलाई नयाँ दिशा दिन सक्ने सम्भावना छ, तर यसको लागत र परिणाम कति भयावह हुनेछ, त्यो समयले मात्र बताउनेछ।