काठमाडौं २२ फागुन । अमेरिकी विदेश मन्त्रालायका वरिष्ठ अधिकारीहरूले यस गर्मीमा विदेशमा दर्जनौं वाणिज्य दूतावासहरू र धेरै अन्य मिसनहरू बन्द गर्ने लागेको बताएका छन् । ट्रम्प प्रशासनको यो कदमले अमेरिकी सरकारको साझेदारी निर्माण र गुप्तचर संकलन प्रयासमा धक्का पुर्‍याउन सक्ने अधिकारीहरुले बताएको भन्दै न्यूयोर्क टाइम्सले लामो समाचार प्रकाशन गरेको छ।

टाइम्सका अनुसार मन्त्रालयले आफ्ना सयौं मिसनहरूमा काम गर्ने धेरै स्थानीय नागरिकहरूलाई पनि बर्खास्त गर्न योजना बनाएको छ। ती कर्मचारीहरूले एजेन्सीको कार्यबलको दुई–तिहाइ ओगट्छन्, र धेरै देशहरूमा उनीहरू अमेरिकी कूटनीतिज्ञहरूको वातावरणको ज्ञानको आधारका रुपमा रहेका छन् ।

राष्ट्रपति ट्रम्पको संघीय सरकारको ठूलो कटौती र उनको ूअमेरिका पहिलोू विदेश नीतिको एउटा भाग यो पनि हो । अब संयुक्त राज्य अमेरिकाले एकपटक महत्त्वपूर्ण रूपमा विश्वव्यापी प्रभाव पार्ने तरिकाहरू, जस्तै लोकतन्त्र, मानव अधिकार र सहायता कार्यलाई अन्त्य वा सीमित गर्छ।

यी कदमहरू त्यतिबेला आइरहेका छन् जब चीन, अमेरिकाको मुख्य प्रतिद्वन्द्वी, विश्वव्यापी कूटनीतिक पदहरूको संख्यामा संयुक्त राज्य अमेरिकालाई पछाडि पारिसकेको छ। चीनले विशेष गरी एशिया र अफ्रिकामा राष्ट्रहरूसँग बलियो सम्बन्ध बनाएको छ र अन्तर्राष्ट्रिय संगठनहरूमा बढी शक्ति प्रयोग गरिरहेको छ।

दूतावासहरूमा सैन्य, गुप्तचर, कानून प्रवर्तन, स्वास्थ्य, वाणिज्य, व्यापार, कोषागार र अन्य एजेन्सीका अधिकारीहरू बस्छन्, जसले ती राष्ट्रमा विकासहरूलाई निगरानी गर्छन् र स्थानीय अधिकारीहरूसँग आतंकवाददेखि संक्रामक रोगसम्म र गिरावटमा रहेका मुद्रासम्म सबै कुरा प्रतिवाद गर्ने काम गर्छन्।

विस्तृत कटौतीको सम्भावनाले केन्द्रीय गुप्तचर एजेन्सी सिआइए भित्र पनि केही चिन्ता उत्पन्न गरिसकेको छ। अधिकांश गुप्त अमेरिकी गुप्तचर अधिकारीहरू दूतावास र वाणिज्य दूतावासहरूमा कूटनीतिज्ञको रूपमा प्रस्तुत भएर काम गर्छन्, र कूटनीतिक पदहरूको बन्दले सीआइएका लागि आफ्ना जासुसहरूलाई कहाँ राख्ने भन्ने विकल्पहरूलाई कम गर्नेछ।

कटौतीहरू त्यतिबेला आइरहेका छन् जब विदेश मन्त्रालय वरिष्ठ कर्मचारीहरूलाई स्वेच्छिक राजीनामामार्फत गुमाइरहेको छ, र भर्ना प्रतिबन्धको मतलब कार्यबल आकर्षणमार्फत सकुचन भइरहेको छ । हालको पाँच हप्ते कोर्स, जसमा मुख्य रूपमा वरिष्ठ क्यारियर कूटनीतिज्ञहरू, जस्तै राजदूतहरू, अवकाश लिन चाहनेहरू सहभागी छन्,मा करिब १६० जना छन्, यो हालसालैको जानकारीमा आएको अवकाश लिने अधिकारीहरूको सबैभन्दा ठूलो समूह भएको टाइम्सले लेखेको। छ।

यो वर्षको पहिला दुई महिनामा ४५० जना क्यारियर कूटनीतिज्ञ सहित करिब ७०० कर्मचारी ले राजीनामा दिइसकेका छन् । २०२५ अघि करिब ८०० जनाले एक वर्षमा राजीनामा दिएका थिए।

कूटनीतिक पदहरू र विदेशी कर्मचारीहरूलाई कटौती गर्न प्रयास विदेश मन्त्रालयको संचालन बजेट घटाउनको लागि आन्तरिक अभियानको हिस्सा हुने गर्छ । शायद २० प्रतिशत सम्मको कटौती हुनसक्ने बताइएको छ ।

इलोन मस्क नेतृत्वको टोलीले यो प्रक्रियालाई तीव्र बनाएको छ । यसले सरकारका एजेन्सीहरूमा आफूलाई ूसरकारी अपशिष्टू खोज्न भित्र्याएको छ। टोलीका एक सदस्य, एडवर्ड कोरिस्टिन, एक १९ वर्षीय इन्जिनियर जसले सार्वजनिक रूपमा ूबिग बल्सू को नामले चिनिन्छ, विदेश मन्त्रालयमा एजेन्सीमा बजेट कटौती निर्देशन गर्न मद्दत गरिरहेका छन्। मन्त्रालयको बजेट र कर्मचारी संख्याले पेंटागनको तुलनामा निकै सानो छ।

मन्त्रालय भित्र प्रसारित एक मेमोले पश्चिमी युरोपमा मुख्य रूपमा दर्जनौं वाणिज्य दूतावासहरू बन्द गर्न प्रस्ताव गरेको टाइम्सले लेखेको। छ। टाइम्सका अनुसार यो कदम राष्ट्रपति ट्रम्पले संयुक्त राज्य अमेरिकालाई युरोपका लोकतान्त्रिक सहयोगीहरूबाट टाढा राखेर रूससँग सम्बन्ध मजबूत पार्ने क्रममा भइरहेको छ।

लोवी नामक संस्थानको एक अध्ययन अनुसार, संयुक्त राज्य अमेरिकाका २७१ विश्वव्यापी कूटनीतिक केन्द्रहरु छन् भने चीनका २७४ छन् । तर युरोपमा संयुक्त राज्य अमेरिकासँग अहिले अग्रता छ।

विदेश मन्त्रालयले गत महिना दुई संसदीय समितिहरूलाई बन्दबारे जानकारी गराएको थियो। र सोमबार, मन्त्रालयका अधिकारीहरूले समितिहरूलाई उनीहरूले टर्कीको गाजियान्टेपमा रहेको एक वाणिज्य दूतावास बन्द गर्ने योजना बनाएको पनि बताएका छन् । यो छिमेकी सिरियाबाट शरणार्थीहरू र त्यहाँका मानवीय सहायता समूहहरूसँग अमेरिकी अधिकारीहरूले काम गर्ने केन्द्र हो।

यी वाणिज्य दूतावासहरू सानो रुपमा संचालन हुने सामान्यतया एक वा दुई अमेरिकी कूटनीतिज्ञ र स्थानीय नागरिकहरूको कर्मचारीसहित समूह हुने गर्दछ । तर तिनीहरूले राजधानिबाट टाढा रहेका स्थानहरूमा जानकारी संकलन र प्रसारण गर्न, र भिसा जारी गर्न मद्दत गर्छन्।

फेब्रुअरीको मध्यमा, विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले मिसन प्रमुखहरूलाई, (राजदूतहरू) एक मेमो पठाएर उनीहरूलाई सुनिश्चित गर्न निर्देशन दिए कि विदेशी पदहरूमा कर्मचारी संख्या ूराष्ट्रपतिको विदेश नीति प्राथमिकता कार्यान्वयन गर्न आवश्यक न्यूनतममा सीमितू राखिएको छ। उनले दुई वर्षसम्म रिक्त रहेका कुनै पनि पदहरू खारेज गर्नुपर्ने भनेका छन् ।

बुधबार वाशिंग्टनबाट विश्वव्यापी मिसनहरूलाई पठाइएको एक केबलले सबै कर्मचारीहरूलाई ूअपशिष्ट, धोकाधडी र दुरुपयोगू खोज्न निर्देशन दिएको छ, जुन वाक्यांश मिस्टर मस्कले सरकारभरि गहिरो कटौतीको औचित्य साबित गर्न प्रयोग गर्दै आएका छन् । अधिकारीहरूलाई मिस्टर मस्कको मिसनमा सहयोग गर्न १०,००० डलरदेखि २५०,००० ढलरसम्म खर्च हुने सबै ठेक्काहरू पुनरावलोकन गर्न भनिएको छ ।
यसले विदेश मन्त्रालयको संचालन बजेटमा २०प्रतिशतसम्म कटौतीको प्रस्तावित गरेको छ । अमेरिकी अधिकारीले ूसबैतिरू कटौती भन्ने वाक्यांश प्रयोग भएको बताए, तर यसको मतलब के हो स्पष्ट छैन। एक प्रस्ताव अन्तर्गत, बन्द भएका दूतावासहरूको काम उही क्षेत्रको अर्को दूतावास वा क्षेत्रीय मिसन हबले अवशोषित गर्न सक्छ।

पश्चिमी युरोपमा मुख्य रूपमा दर्जनौं वाणिज्य दूतावास बन्द गर्न योजना अधिक ठोस छ। विदेश मन्त्रालयका अधिकारीहरूले कांग्रेससँग सूची साझा गरेका छन्, यद्यपि यो अझै परिवर्तन हुन सक्छ। सूचीमा इटालीको फ्लोरेन्स, फ्रान्सको स्ट्रासबर्ग, जर्मनीको ह्यामबर्ग, र पोर्चुगलको पोन्टा डेलगाडा रहेका छन् । सूचीमा ब्राजिलमा रहेको एक वाणिज्य दूतावास पनि समावेश छ । योजनाबद्ध बन्दहरूका केही विवरणहरू पहिले नै पोलिटिकोले रिपोर्ट गरिसकेको छ।

ूविदेश मन्त्रालयले हाम्रो विश्वव्यापी स्थिति मूल्यांकन जारी राख्छ जसले सुनिश्चित गर्छ कि हामी अमेरिकी जनताको तर्फबाट आधुनिक चुनौतीहरू सम्बोधन गर्न सर्वोत्तम रूपमा अवस्थित छौं,ू एजेन्सीले बिहीबार विभिन्न प्रस्तावित परिवर्तनहरूबारे सोधिएको बेला एक वक्तव्यमा भनेको टाइम्सले उल्लेख गरेको छ।

मिस्टर रुबियोले मन्त्रालयमा आफ्नो पहिलो दिन कर्मचारीहरूलाई सम्बोधन गर्दै भनेका थिए उनी कूटनीतिक कोरको मूल्यांकन गर्छन्, तर ूपरिवर्तनहरू हुनेछन्।ू ूपरिवर्तनहरू हुनेछन् किनभने हामीलाई २१औं शताब्दीको एजेन्सी आवश्यक छ जसले धेरैले प्रयोग गर्ने क्लिच, ुप्रासङ्गिकताको गतिमाु हिँड्न सक्छ।ू

त्यसयता, रुबियोले नाटकीय रुपले विदेशी सहायता कटौतीको नेतृत्व गरेका छन् ।

कूटनीतिज्ञहरूमा अस्वस्थता थप बढाइएको छ किनभने उनीहरूले रुबियोले लोकतान्त्रिक युक्रेनलाई कमजोर पार्ने र रूसलाई अँगाल्ने ट्रम्पका प्रयासविरुद्ध कुनै प्रतिरोध गरेको संकेत देखेका छैनन्, । कूटनीतिज्ञहरूले गत शुक्रबार ओभल अफिसमा रुबियोले ढल्केको अनुहारसहित सोफामा बसेको भाइरल फोटो नोट गरेका छन्, जतिबेला ट्रम्पले युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीलाई चिच्याएका थिए।

विदेश मन्त्रालयको विदेशी र नागरिक सेवाका कर्मचारीहरू बर्खास्तीका चरणहरूका लागि तयार भइरहेका छन्। विदेश मन्त्रालयमा करिब ७६,००० कर्मचारी छन्, । यसमध्ये ५०,००० विदेशका स्थानीय नागरिकहरू हुन्। बाँकीमा, करिब १४,००० तालिमप्राप्त कूटनीतिज्ञहरू विदेशमा घुमिरहने अधिकारीहरु छन् । उनीहरुलाई विदेश सेवा अधिकारी र विशेषज्ञ भनिन्छ, र १०,००० नागरिक सेवाका सदस्यहरू मुख्य रूपमा वाशिंग्टनमा काम गर्छन्।

हालका हप्ताहरूमा, मन्त्रालय भित्र ७०० नागरिक सेवा कर्मचारीहरूको सूची प्रसारित भयो उनीहरुलाई सम्भावित रूपमा बर्खास्त गर्न सकिन्छ, तर हालसम्म केवल १८ जना, बर्खास्त भएका छन्, एक अमेरिकी अधिकारीले भने।
फेब्रुअरीको शुरुमा, मन्त्रालयले ठेक्का कम्पनीहरूलाई लोकतन्त्र, मानव अधिकार र श्रम ब्यूरोमा ६० ठेकेदारहरूको काम समाप्त गर्न आदेश जारी गर्‍यो। कम्पनीहरूले ती कर्मचारीहरूलाई, जसमा प्रविधि र क्षेत्र विशेषज्ञहरू समावेश समेत छन, बिना तलब बिदामा राखेको छ । तर आन्तरिक छलफलपछि, ब्यूरोले यस हप्ता तिनीहरू अधिकांश वा सबैलाई फर्कन अनुरोध गर्‍यो।

वरिष्ठ अधिकारीहरूले मन्त्रालयका केही भागहरू एकीकरण गर्ने छलफल गरिरहेका छन्। एक प्रस्तावले लोकतन्त्र र मानव अधिकार ब्यूरोलाई, साथै प्रतिनार्कोटिक्स र शरणार्थी तथा आप्रवासन मुद्दाहरूमा काम गर्ने ब्यूरोहरूलाई मर्जमार्फत डाउनग्रेड गर्नेछ। मन्त्रालयको विदेशी सहायता कार्यालय र युएसएआइडी को सानो भाग एउटै छातामुनि राखिनेछ।

अधिकारीहरूले मन्त्रालयका केही क्षेत्रीय ब्यूरोहरू मर्ज गर्न पनि प्रस्ताव गरेका छन्। ती वाशिंग्टनमा सहायक सचिवहरूले चलाउँछन् र विश्वका ठूला क्षेत्रहरूमा नीति र संचालनको निगरानी गर्छन्। यी ब्यूरोहरू अमेरिकी कूटनीतिका मुख्य केन्द्र हुन् ।
विभिन्न अमेरिकी मिडियाको सहयोगमा