चीन–अमेरिका आर्थिक र व्यापारिक मामिलाका लागि चिनियाँ नेतृत्वकर्ता चिनियाँ उपप्रधानमन्त्री हे लिफेंगले शुक्रबार अमेरिकी अर्थमन्त्री स्कट बेसेन्टसँग दुईपक्षीय महत्त्वपूर्ण आर्थिक मुद्दाहरूमा भिडियो वार्ता गरेका छन् । दुवै पक्षले दुई राष्ट्रप्रमुखहरूले फोन वार्तामा
भएको सहमतिलाई कार्यान्वयन गर्ने र आर्थिक क्षेत्रमा चीन र अमेरिकाबीचका महत्त्वपूर्ण मुद्दाहरूमा गहिरो विचारहरू आदानप्रदान गरे।

यो चीन र अमेरिकाबीच आर्थिक र व्यापार क्षेत्रमा हालैको अर्को अन्तरक्रिया हो। दुवै पक्षले दुईपक्षीय आर्थिक र व्यापार सम्बन्धको महत्त्वमा सहमति जनाएका छन्।

यसअघि, चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको केन्द्रीय समितिको राजनीतिक ब्यूरोका सदस्य तथा विदेशमन्त्री वाङ यीले अनुरोधमा अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोसँग फोन वार्ता गरेका थिए। उनले न्यूयोर्कमा संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्को उच्चस्तरीय बैठकको अध्यक्षता गर्दा अमेरिकाका विभिन्न क्षेत्रका व्यक्तिहरूसँग पनि छलफल गरे। चिनियाँ वाणिज्यमन्त्री वाङ वेनताओले नवनिर्वाचित अमेरिकी वाणिज्य मन्त्री हावर्ड लटनिकलाई पत्र पठाएका छन् । कूटनीति, अर्थतन्त्र र व्यापार, व्यापारिक क्षेत्र र रणनीतिक क्षेत्रका स्तरहरूमा चीन र अमेरिकाबीच आदानप्रदान भइरहेको छ।

नयाँ अमेरिकी प्रशासनले कार्यभार सम्हालेको एक महिनाभन्दा बढी समय भएको छ, र अन्तर्राष्ट्रिय जनमतले सामान्यतया विश्वास गर्छ कि चीन–अमेरिका सम्बन्धको सुरुवात अपेक्षाकृत हल्का र सावधानीपूर्ण भएको छ। सबै स्तरमा चीनंअमेरिका संचारको क्रमिक विकासले यो गति कायम राखेको छ।

तर हालै, अमेरिकी विदेश विभागले ताइवान टापुसँग अमेरिकी सम्बन्धको तथ्य पत्र अद्यावधिक गर्दा अमेरिकाले ‘ताइवान स्वतन्त्रता समर्थन गर्दैन’ भन्ने शब्द हटायो। यसले चीनको तथ्य पत्र पनि संशोधन गर्‍यो, जुन अब अमेरिका–चीन व्यापार घाटा र अमेरिकी कम्पनीहरूको चीनबारे कथित चिन्ताहरूलाई जोड दिंदै आर्थिक सम्बन्धमा विस्तारित खण्ड भएको छ।

यी कदमहरूले ताइवान प्रश्नमा अमेरिकाको स्थिति पछाडि हटेको बारेमा मात्र शंका उत्पन्न गराएको छैन, तर विश्वव्यापी व्यापार तनावलाई बढाउन सक्ने वैश्विक चिन्ता पनि सिर्जना गरेको छ।

विभिन्न जटिल संकेतहरूबाट, वाशिङ्टनको बेइजिङ र चीन–अमेरिका सम्बन्धबारे दोहोरो मनस्थिति सहजै देख्न सकिन्छ। एकातिर, अमेरिकाले चीनविरुद्ध नियन्त्रण र दमन जारी राख्छ, र ‘चीन खतरा’ को बयानबाजीलाई अतिरञ्जित गरेर चीनविरुद्ध खेल्ने पुरानो चाललाई प्रोत्साहन गर्छ। अर्कोतिर, सम्बन्धित जानकारीले स्थिर चीनअमेरिका आर्थिक र व्यापार सम्बन्धको अमेरिकाका लागि महत्त्व प्रमाणित गर्छ।

द न्यूयोर्क टाइम्सले ‘ट्रम्पले चीनसँग ठूलो, राम्रो व्यापार सम्झौताको आँखा राखेका छन्’ भनेको छ, जसले वाशिङ्टनलाई स्थिर चीन–अमेरिका आर्थिक र व्यापार सम्बन्धबाट लाभको आवश्यकता छ भन्ने कुराले यो चिन्ता अन्य धेरै मुद्दाहरूलाई ओझेलमा पार्छ भन्ने देखाउँछ। यो जटिलताले अमेरिकाको ‘चीनलाई दबाउन चाहने तर आफूलाई हानि नहोस्’ भन्ने रणनीतिक चिन्तालाई प्रतिबिम्बित गर्छ।

वाशिङ्टनले चीनबारे जस्तोसुकै जटिल विचार राखे पनि, उसका निर्णयहरू राज्य–राज्य सम्बन्धको आधारभूत तर्कबाट अलग हुन सक्दैनन्, भन्ने कुरा स्मरणयोग्य छ । र चीनसँगको टकराव राम्रो विकल्प होइन। तथ्याङ्कले देखाएअनुसार २०१८ मा अमेरिकाले सुरु गरेको व्यापार युद्धमा, चीनमाथि लगाइएको अमेरिकी भन्सारको ९० प्रतिशतभन्दा बढी लागत अमेरिकी व्यवसाय र उपभोक्ताहरूले व्यहोरेका थिए। टाइम म्यागजिनले रिपोर्ट गरेअनुसार हालै चीनमाथि बढाइएको भन्सारले २०२५ मा अमेरिकी घरपरिवारको लागत प्रत्यक्ष रूपमा बढाउनेछ। न्यूयोर्क टाइम्सका स्तम्भकार पल क्रुगम्यानले लेखेका छन् ‘अमेरिकी उपभोक्ताहरूले भारी बोझ व्यहोरे’ र ‘उपभोक्ताहरूले भन्सार तिर्नुपर्छ।’ भन्सार युद्धले अमेरिकालाई ठोस लाभ दिएको छैन, यो देशभित्र व्यापक रूपमा मान्यता प्राप्त तथ्य हो।

व्यापार युद्ध र भन्सार युद्धमा कुनै विजेता हुँदैन—यो चीनले अमेरिकालाई दिएको सल्लाह मात्र होइन, यो निर्विवाद तथ्य हो। चीनको विशाल बजारले अमेरिकी व्यवसायहरूलाई प्रशस्त अवसरहरू प्रदान गर्छ, जबकि अमेरिकाको उन्नत प्रविधि र व्यवस्थापन विशेषज्ञताले चीनको औद्योगिक उन्नति र आर्थिक वृद्धिका लागि सन्दर्भ र सहायता प्रदान गर्छ। चाइना अमेरिकन चेम्बर अफ कमर्सको पछिल्लो रिपोर्टअनुसार, चीनमा सञ्चालन गर्ने ५३ प्रतिशत अमेरिकी कम्पनीहरूले २०२५ मा आफ्नो लगानी बढाउने योजना बनाएका छन्।

आर्थिक र व्यापार मुद्दाहरूलाई सुरक्षा र वैचारिक मामिलामा सामान्यीकरण गर्ने तथाकथित ‘राजनीतिक शुद्धता’ वास्तवमा बजार नियम र व्यापारिक तर्कद्वारा विघटन भइरहेको छ। चीन–अमेरिका सम्बन्ध एक जैविक पारिस्थितिकी प्रणाली हो, र यसलाई क्रूड रूपमा पुनर्जनन गर्ने कुनै पनि प्रयासले समग्रमा प्रभाव पार्नेछ। स्थिर चीन–अमेरिका सम्बन्ध दुवै राष्ट्रको साझा हितमा छ।

वाशिङ्टनका केही व्यक्तिहरूले मनन गरेको धारणा जस्तो अमेरिकाले कुनै लागत बिना व्यापक विजय हासिल गर्न सक्छ, वास्तविकतासँग मेल खाँदैन।

जबसम्म अमेरिकाले चीनप्रतिको आफ्नो धारणा सुधार्न र व्यापक साझा हितको आधारमा चीनसँग मिलेर काम गर्न सक्छ, त्यसबेला मात्र चीन–अमेरिका सम्बन्ध स्थिर र सुधार हुने अपेक्षा गर्नु पूर्ण रूपमा तर्कसंगत हुनेछ। व्यापार र अर्थतन्त्रभन्दा बाहिर, प्रविधि र सांस्कृतिक आदानप्रदान, सैन्य संचार, र सीमापार अपराधहरूविरुद्ध संयुक्त कारबाही जस्ता क्षेत्रमा सहकार्यको ठाउँ छ। दुवै देशले कृत्रिम बुद्धिमत्ता, क्वान्टम कम्प्युटिङ, र अन्य प्रविधिहरूलाई मानवताको हितका लागि अगाडि बढाउन र ग्लोबल साउथका धेरै राष्ट्रहरूलाई उनीहरूको वृद्धि सम्भावना खोल्न मद्दत गर्न सक्छन्।

एकै समयमा, चीन–अमेरिका सम्बन्धको समग्र स्थिरता विश्वव्यापी स्थिरताका लागि महत्त्वपूर्ण छ। अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले दुई राष्ट्रहरूबीच सहकार्यको अपेक्षा गर्छ, टकरावको होइन। अमेरिकाका सहयोगीहरूबीच पनि, धेरैजसो देशहरू चीन र अमेरिकाबीच पक्ष लिन बाध्य हुन चाहँदैनन्।

केही समयदेखि, चीनले विभिन्न अवसरहरूमा चीन–अमेरिका सम्बन्ध विकास गर्ने आफ्नो सैद्धान्तिक अडान स्पष्ट रूपमा व्यक्त गरेको छ। हामी आपसी सम्मान, शान्तिपूर्ण सहअस्तित्व, र जित–जित सहकार्यको सिद्धान्तमा आधारित अमेरिकासँग स्थिर, स्वस्थ, र दिगो दुईपक्षीय सम्बन्ध निर्माण गर्न तयार छौं।

हामी आशा गर्छौं कि वाशिङ्टनले सही छनोट गर्नेछ र चीनसँग आधा बाटोमा भेट्नेछ, चीन–अमेरिका आर्थिक र व्यापार सम्बन्धमा नयाँ जीवन शक्ति हाल्न र विश्वव्यापी स्थिरतामा योगदान गर्न ठोस कदमहरू चाल्नेछ। यो वास्तविकताको आह्वान मात्र होइन, भविष्यतर्फको सही बाटो पनि हो।

फेब्रुअरी २२, २०२५